ویژه نامه
«میلاد نور» : ویژهنامه نیمه شعبان سالروز تولّد منجی عالم بشریّت حضرت مهدی(عج)
نیایش حضرت مهدی(عج)
پروردگارا، به ما توفیق فرمانبرداری و دوری از گناه و نافرمانی، پاکی نیّت و فهم شناخت ارزشها را عنایت کن. ما را به وسیله هدایت و پایداری در راه حق گرامی دار، زبانهای ما را به راست و شایستهگویی گویا ساز، دلهایمان را از علم و معرفت لبریز کن، شکمهای ما را از آلوده شدن به حرام و شبهه ناک پاک گردان، دستهای ما را از ستم و تعدی باز دار، چشمهای ما را از گناه و خیانت محفوظ بدار، گوشهای ما را از شنیدن سخنان بیهوده و غیبت حفظ کن. به دانشمندان و عالمان ما زهد و بیرغبتی به دنیا و خیرخواهی، به دانشآموزان ما جدیّت و شوق و رغبت و به شنوندگان ما پیروی و پندپذیری و به بیماران مسلمانان شفا و آسایش و به درگذشتگانشان رحمت و رأفت و به پیرمردان ما وقار و متانت و به جوانان ما توفیق توبه و بازگشت و به بانوان ما حیا و عفت عطا بفرما.
به ثروتمندان تواضع و سعه صدر و به فقیران صبر و قناعت و به رزمندگان نصرت و پایداری و پیروزی و به اسیران آزادی و آسایش و به زمامداران دادگری و مهربانی و به مردم انصاف و نیک سرشتی عنایت کن...
اقتباس از دعای امام زمان(ع) در امور دنیا و آخرت
(مأخذ: صحیفةالمهدی(ع) تألیف: جواد قیّومی اصفهانی)
نام و لقبها و زندگی حضرت مهدی(عج)
دوازدهمین امام معصوم
حجّت بن الحسن المهدی(ع) آخرین خلیفه خدا در روی زمین؛ در سحرگاه روز جمعه نیمه شعبان سال 255 یا 256 (ه .ق) در شهر سامرّا و در عصر خلافت معتمد عباسی چشم به جهان گشود. نام آن حضرت محمد و کنیهاش ابوالقاسم میباشد. دوران زندگی آن حضرت را به سه دوره تقسیم میکنند.
دوره اوّل از زمان تولد تا سال 260 ه.ق که مصادف با سال شهادت امام عسکری(ع) است؛
دوره دوم از سال 260 تا سال 329 ه .ق که دوره غیبت صغرا نامیده میشود؛
دوره سوم که معروف به دوره غیبت کبرا است از سال 329 ه.ق آغاز شده و تاکنون نیز ادامه دارد و تا هر زمان که خداوند مصلحت بدانند، ادامه خواهد یافت.
پدر بزرگوار امام زمان(ع)
پدر بزرگوار آن حضرت امام حسن عسکری(ع) امام یازدهم شیعیان است. امام حسن عسکری(ع) در 24 ربیعالاوّل سال 232 ه .ق در مدینه منوره متولد شد و در سال 260 ه .ق در سن 28 سالگی در سامرّا به شهادت رسید. برای آن حضرت القاب زیادی از جمله ابن الرضا(ع)، سراج، عسکری و... نقل کردهاند.
وی در 22 سالگی به مقام امامت رسید و مدت امامتش شش سال بود.
مادر امام زمان(ع)
بر اساس آنچه که تاریخ نویسان بیان بیان کردهاند، مادر آن حضرت از طرف پدر فرزند «یشوعا» پسر امپراطور روم شرقی و از طرف مادر نوه شمعون یکی از یاران و حواریون حضرت عیسی(ع) است برای این بانوی بزرگوار نامهای زیادی از جمله صقیل، خمط، نرجس خاتون، سوسن، ریحانه و... نقل کردهاند.
ولادت حضرت مهدی(ع)
حکیمه خاتون عمّه حضرت عسکری(ع) میفرمایند: روزی حضرت عسکری(ع) مرا خواست و فرمود: عمّه امشب نزد ما بمان، در این شب فرخنده فرزند مبارکی در منزل ما به دنیا میآید که حجّت خدا در روی زمین است. حکیمه میگوید: عرض کردم مادر این فرزند کیست؟ فرمودند: نرجس. عرض کردم فدایت شوم در او نشانی از حمل نیست حضرت فرمودند: عمه جان هنگام سپیده دم صبح اثر حمل در او ظاهر خواهد شد؛ زیرا نرجس مانند موسی تا زمان تولّد فرزندش نشانی از حمل در او دیده نمیشود. در همان شب مقارن طلوع فجر، آن مولود مسعود قدم به عرصه وجود نهاد و نوید حاکمیّت نهایی صالحان و مستضعفان را به جهانیان داد.
جریان تولد امام مهدی(ع)
پیامبر اکرم(ص) و امامان معصوم(ع) از سالها قبل بشارت تولد حضرت مهدی(ع) را داده بودند، همان که بساط ظلم و ستم و حکومت جبّاران را درهم خواهد پیچید و زمین را پر از عدل و داد خواهد ساخت. از آنجا که تولد این مولود مبارک برای حکومت حاکمان ستمگر تهدید بزرگی بود، آنها در صدد برآمدند تا این نور الهی را به هر شکل ممکن خاموش سازند؛ از این رو خانه حضرت عسکری(ع) را زیر نظر گرفتند و جاسوسانی را تعیین کردند که اگر فرزند پسری را در خانه آن حضرت دیدند گزارش داده و یا از بین ببرند. علیرغم همه این کارها چون مشیت الهی بر تداوم امامت و نور هدایت تعلق گرفته بود، خداوند درباره مهدی(ع) همان کار را کرد که درباره حضرت موسی(ع) کرده بود، یعنی به اراده خویش دوران بارداری مادر او را پنهان ساخت.
شکل و شمایل مهدی(ع)
در توصیف ویژگیهای ظاهری آن حضرت گفتهاند او شبیهترین مردم از نظر خُلق و خَلق به پیامبر اکرم(ص) است. چهرهاش گندمگون، ابروانش کشیده و به هم پیوسته، چشمانش سیاه و درشت و جذّاب، شانهاش پهن، دندانهایش سفید و برّاق و بینیاش زیبا و خوشتراش، پیشانیش بلند و تابنده، برگونه راست او خالی زییا است.
علی(ع) خصوصیات آن حضرت را این گونه توصیف میکنند: جوانی میان قامت، خوش رو و نیکو موی است (یعنی دارای موهای نسبتا بلند و آراستهاند) و نور چهرهاش بر سیاهی محاسن و موی سرش غلبه دارد. پدرم فدای او باد.
سیره امام زمان(ع)
سیره و روش او در همه ابعاد زندگی فردی و اجتماعی، همان روش و سیره پیامبراکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) است؛ به این معنی که در برابر جلال و خداوند خاشع و فروتن است، هرگز دل به دنیا نمیبندد، خوراک و پوشاک ساده دارد، بخشنده است، نسبت به کارگزاران و مأموران دولتِ خود سختگیر و با ناتوانان و مستمندان بسیار مهربان است؛ حق هر حق داری را به او خواهد رساند، سرتاسر زمین را پر از عدل و داد میسازد، همه مردم در زمان حکومت آن حضرت توانگر و بینیاز خواهند شد، تمام فتنه و آشوبها را بر طرف ساخته امنیت را جایگزین آن مینماید، هواپرستیها را به خداپرستی و ضلالت و گمراهیها را به هدایت و رستگاری مبدّل خواهد ساخت.
حضرت مهدی(ع) در زمان پدر
خلفای عباسی با توجه به روایات زیادی که از پیامبر اکرم(ص) نقل شده بود، به خوبی میدانستند که به زودی در دودمان پیامبر(ص) کودکی به دنیا خواهد آمد که اساس ستم و ستمگری را از بین خواهد برد. آنها وجود چنین شخصی را تهدید بزرگی برای حکومت میدانستند؛ علیرغم تدابیر عباسیان آن کودک در سلامت کامل به دنیا آمد و مدت پنج سال به صورت نیمه مخفی در زمان حیات حضرت عسکری(ع) در دامان پدر پرورش یافت. حضرت عسکری(ع) در عین پنهان داشتن فرزند خویش در فرصتهای مناسب او را به یاران مورد اعتماد خویش معرفی میکرد تا مردم پس از وی گمراه نگردند؛ از جمله روزی حدود چهل نفر از بزرگان شیعه به خدمت امام عسکری(ع) میرسند و درخواست میکنند که امام و حجت بعد از خود را به آنها معرفی نماید؛ آن حضرت ضمن نشان دادن حضرت مهدی(ع) میفرماید: پس از من این پسر امام شما و خلیفه من است.
غیبت حضرت مهدی(ع)
در روز هشتم ربیعالاوّل سال 260 ه .ق وقتی که امام عسکری(ع) به شهادت رسید، خلیفه جابر عباسی به گونهای عمل کرد تا جریان امامت ختم یافته اعلام گردد و خود او وارث امامت شناخته شود؛ امّا حضرت مهدی(ع) به منظور جلوگیری از گمراهی مردم و نقش بر آب ساختن توطئه خلیفه عباسی در میان مردمی که برای مراسم تجهیز و دفن امام عسکری(ع) گرد آمده بودند، ظاهر شدند و بر پیکر پدر نماز خواندند زمانی که خبر این واقعه به گوش حکومتیان رسید معتمد عباسی دستور دستگیری آن حضرت را صادر کرد؛ مأموران همه جا به قصد دستیابی به آن حضرت بازرسی میکردند. در چنین شرایطی امر غیبت امام دوازدهم به منظور حفظ وجود حجت الهی و ادامه اصل امامت و... واقع شد.
غیبت صغرا و کبری
دوران غیبت امام زمان(ع) دارای دو مرحله کوتاه مدت و دراز مدت است. دامنه دوره غیبت اوّل از دو جهت محدود بود. از جهت مدت زمان غیبت که حدود هفتاد سال، یعنی از سال 260 ه .ق تا 329 ه .ق طول کشید. دیگر آن که غیبت امام(ع) کامل نبود، بلکه عدهای از افراد که نایبان خاص آن حضرت بودند با امام(ع) تماس داشتند و پیامهای وی را به مردم میرساندند.
با آغاز دوره غیبت کبرا، مسأله انتخاب نایب خاص پایان یافت و دوره نیابت عامّه آغاز شد؛ یعنی فقهای جامعالشرایط بواسطه ولایت شرعیه که از طرف ائمه(ع) دارند عهدهدار رهبری فکری اعتقادی و اجتماعی مردم شدند که مدت آن معلوم نیست و کسی حق تعیین مدت بر آن را ندارد.
فائده امام غائب
با توجه به مسأله غیبت امام زمان(ع) آیا امام غایب فایدهای هم برای مردم دارد؟ به این پرسش پاسخهای مختلفی داده شده است. جابربن عبداللّه انصاری از پیامبراکرم(ص) سؤال کردند: آیا در دوره غیبت مردم از قائم(ع) بهرهمند نیز خواهد شد. حضرت در جواب فرمودند: سوگند به خدایی که مرا به پیامبری برگزید مردمان از او بهرهمند خواهند شد و از نور ولایتش کسب نور خواهند کرد همان طوری که مردم از خورشید در موقعی که پشت ابرها نهان میگردد بهرهمند میشوند.
نوّاب خاص امام زمان(ع)
حضرت مهدی(ع) در زمان غیبت صغرا به وسیله چهار نفر با مسلمانان در تماس بودند و از طریق آنها پیامهای خود را به مردم میرساندند. مردم نیز سؤالات خود را به وسیله آنها به امام(ع) بیان میکردند. این افراد عبارت بودند از: عثمان بن سعید عمری، که از دوران کودکی مورد اعتماد امام هادی(ع) و... بودند و در سال 3000 ه .ق وفات یافت؛ محمد بن عثمان، وی فرزند نائب اوّل امام(ع) و در حدود 50 سال عهدهدار نیابت بودند؛ حسین بن روح نوبختی، نیابت وی از سال 304 ه آغاز شد و پس عمری تلاش در سال 326 ه .ق از دنیا رفت؛ علی بن محمّد تشمری، وی آخرین نایب خاص امام(ع) بود که به دنبال رحلت ایشان در سال 329 ه .ق دوره نصب نیابت خاص پایان پذیرفت.
وقایع آخرالزمان
پیش از ظهور امام زمان(ع) و به دلیل غیبت آن حضرت، فتنه، آشوب، نابسامانی، ناامنی و ظلم و ستم و قتل و غارت و... افزایش خواهد یافت. روایات زیادی در این باره نقل شده است که مضمون کلی این روایات چنین است که در این برهه از زمان جنگهای خونین به وقوع خواهد پیوست.
امنیت مالی و جانی از بین خواهد رفت، انواع فسادهای اخلاقی در سرتاسر جوامع شیوع پیدا خواهد کرد، تبعیض و بیعدالتی و ستم بیداد خواهد کرد، عواطف و احساسات انسانی رو به سردی خواهد نهاد، باران کم خواهد بارید، دین فروشی آشکارا رواج پیدا خواهد کرد و حکومتها متزلزل و بیدوام خواهد بود و...
نشانههای ظهور امام زمان(ع)
گرچه زمان دقیق ظهور حضرت مهدی(ع) به کسی معلوم نیست اما در لابلای مجموعه روایات اهلبیت(ع) علایم زیادی برای ظهور آن حضرت ذکر شده است که به دو دسته تقسیم میشوند. علائم حتمی ظهور، یعنی نشانههایی که به هیچ شرط و قیدی مشروط نیستند و حتما پیش از ظهور واقع خواهد شد؛ امام صادق(ع) در این باره میفرمایند: پیش از ظهور قائم(ع) پنج نشانه حتمی است: قیام یمانی، خروج سفیانی، صیحه آسمانی، قتل نفس زکیه حنف بیدا (فرورفتن بخشی از لشکریانی سفیانی در زمین) و علایم غیرحتمی، یعنی نشانههایی که مشروط به شرایطی هستند که اگر آن شرایط محقق شود این علایم نیز واقع میشوند. امام صادق(ع) تنها در یک روایت به بیش از صد نشانه غیرحتمی اشاره دارند، از جمله فراگیری ظلم و ستم، ترک امر به معروف، قطع صله رحم، سبک شمردن نماز و...
حکومت جهانی امام زمان(ع)
روزی وعده به حق الهی تحقق پیدا خواهد کرد و بندگان صالح خدا یعنی آنانی که ایمان آورده و عمل شایسته انجام میدهند، جانشینان و وارثان زمین خواهند شد.
پیامبر اکرم(ص) در این باره میفرمایند: اگر از عمر دنیا تنها یک روز باقی بماند خداوند آن روز را به قدری طولانی خواهد ساخت تا مردی از فرزندان من ظاهر شده دنیا را پس از پر شدن از ظلم و ستم با عدل و داد پر سازد. آن روز عدل و مساوات همهگیر خواهد شد. نابسامانیها از میان خواهد رفت. ستمها و جهلها از جان رخت خواهد بست، دلها منوّر، عقلها کامل، دانشها واقعی و جانها سرشار خواهد شد، زندگیها پاک، امتیازهای پست مادی نابود خواهد گردید، آن روز عصمت جاودان زنده خواهد شد و عینیّت ایمان قوام خواهد یافت.
به خاطر اشاره به ابعاد مختلف شخصیت امام عصر(ع) از ایشان با اسامی و لقبهای زیادی یاد شده است به عنوان مثال مرحوم میرزا حسین طبرسی نوری در کتاب نجم الثاقب حدود صد و هشتاد و دو نام و لقب برای آنحضرت ذکر کردهاند و در کتاب نامنامه حضرت مهدی(ع) به حدود سیصد و ده اسم و لقب از نام و القاب آنحضرت اشاره شده است. لازم به تذکر است که این اسامی و لقبها ریشه در تعابیری دارند که در روایات و دعا و زیارات از آن حضرت با آن نام و یا لقبها یاد شده است.
الف: مهدی
یکی از مشهورترین نامهای حضرت است درباره علت نامیده شدن آن حضرت با این اسم، امام باقر(ع) میفرمایند: قائم آل محمد(ص) را به این خاطر مهدی مینامند که او مردم را به آن دسته از اموری که برایشان پوشیده است هدایت خواهد کرد. وی تورات اصلی و سایر کتابهای انبیاء گذشته را از یک مخفیگاه خارج خواهد ساخت. حضرت صادق نیز در این باره میفرمایند: به آن حضرت مهدی گفتهاند چون او مردم را به امری که آن را گم کردهاند هدایت میکند.
ب: قائم
یکی از القاب حضرت مهدی(ع) قائم است، در تبیین علت این نامگذاری، امام صادق(ع) میفرمایند: به آن حضرت قائم و قیام کننده میگویند چون او پس از به فراموشی سپرده شدن توسط مردم قیام خواهد کرد. و یا شیخ مفید(ره) در ارشاد از امام رضا(ع) روایت کرده است که حضرت صاحب الامر(ع) قائم نامیدهاند چون او قیام به حق خواهد کرد. و بالاخره شیخ صدوق در کمالالدین نقل میکند که «صقر بن دلف» گفت: روزی از حضرت امام محمدتقی(ع) سؤال کردم یابن رسول اللّه چرا فرزند امام عسکری(ع) را قائم نامیدند؟ آن حضرت فرمودند: برای اینکه او اصل امامت را بعد از فراموش شدن و روی گرداندن اکثر مردم از آن دوباره مطرح خواهد ساخت.
ج: منتَظَر
از امام جواد(ع) روایت شده است که او را منتظر مینامند چون برای وی دوران غیبت بسیار طولانی خواهد بود، مخلصان امت علیرغم طولانی شدن این دوره، ظهور او را انتظار خواهند کشید ولی شک کنندگان دچار تردید خواهند شد و او را انکار خواهند کرد.
و باز آنحضرت را منتظر نیز نامیدهاند چون وجود مبارک امام زمان(ع) همواره در حال انتظار به سر میبرند تا اذن قیام و ظهورشان از طرف خداوند متعال صادر شود تا ظلم و ستم را از زمین برطرف ساخته آن را با عدل و داد پُر سازند.
د: حجت اللّه
در دستهای از روایات و دعاها امام عصر(ع) را حُجّت یا حجّةاللّه نامیدهاند در علت این نامگذاری نظرات مختلفی ذکر شده است از جمله گفتهاند چون خداوند تبارک و تعالی به وسیله آن حضرت بر بندگانش اتمام حجّت میکند و به تمام سؤالات و شبهات آنها پاسخ میدهد به گونهای که هیچ بهانهای برای کسی در سرپیچی از حق باقی نخواهد ماند. و برخی نیز گفتهاند که امام زمان(ع) حجةاللّه است به این معنی که حکومت الهی بر تمام خلایق بوسیله آن حضرت تحقق خواهد یافت.
ه: صاحب الامر
امام مهدی(ع) را صاحب الامر نیز مینامند چرا که آن حضرت رهبر و پیشوایی هستند که خداوند تبارک و تعالی اطاعت و پیروی از ایشان را برای همه بندگان خود واجب و لازم دانسته است از جمله آنجا که در قرآن کریم میفرماید: ای کسانی که ایمان آوردهاید از خدا و پیامبرش و صاحبان امر اطاعت کنید.
آن گاه در روایت معتبری که در تفسیر این آیه وارد شده است تصریح میشود که مراد از «اولیالامر» امامان معصوم و خاندان پیامبر اکرم(ص) هستند که اولین فرد از آنها حضرت علی بن ابیطالب(ع) و آخرین نفرشان امام حجةبن الحسن العسکری امام زمان(ع) است.
و: خلف صالح
یکی دیگر از القاب امام زمان(ع) خلف صالح است که این تعبیر در عبارات ائمه اطهار(ع) بیشتر به چشم میخورد. امام صادق(ع) در این باره میفرمایند: خلف صالح از فرزندان من است. مهدی این امّت اوست، اسمش محمد کنیهاش ابوالقاسم است که در آخر الزمان قیام خواهد کرد.
مراد از خلف جانشین است، آن حضرت را خلف صالح میگویند چون جانشین همه انبیاء و اوصیاء پیشین است. جمیع علوم و صفات و حالات و ویژگیهای آنها را در خود جمع کرده است. در حدیث لوح حضرت صدیقه طاهره(س) در این باره آمده است: آن گاه پس از امام عسکری(ع) این سلسله (امامت) را با پسر و خلف او کامل میکنم او که رحمت برای جهانیان است، برای اوست کمال صفوت آدم و رفعت ادریس و سکینه نوح و حلم ابراهیم و شدّت و صلابت موسی و بهاء عیسی و صبر ایوب و...
ز: بقیّةاللّه
از جمله لقبهای امام زمان(ع) بقیّةاللّه است. در علت نامیده شدن آن حضرت به این لقب دیدگاههای مختلفی مطرح شده است. به عنوان مثال گفتهاند این تعبیر یک لغت جامع و کاملی است که بیان کننده شخصیت و عظمت آن حضرت است چرا که آنحضرت وارث آدم و یادگار کسی است که مورد سجده ملائکه واقع شد و همه موجودات در برابر او سر تسلیم فرود آورده تقدیسش نمودند.
و باز در علت نامیده شدن آن حضرت به این لقب نقل شده است که چون آن حضرت قیام کنند به کعبه تکیه داده اوّلین آیهای که به زبان جاری خواهد ساخت این است که اگر مؤمن باشید بقیّةاللّه برای شما بهتر از هرچیز دیگر است. آن گاه خواهد فرمود: منم بقیةاللّه و حجت الهی و خلیفه او برای شما و از این به بعد هرکس که به آن حضرت سلام کند از عبارت السّلام علیک یا بقیّةاللّه فی ارضه استفاده میکند.
ح: منتقم
از جمله لقبهای حضرت مهدی(ع) المنتقم است درباره علّت نامیده شدن آن حضرت با این لقب بیان شده است که حضرت رسول اکرم(ص) فرمودند: از جمله اوصاف مهدی آل محمّد(ص) این است که از ستمگران انتقام مظلومان را خواهد گرفت علاوه بر این خود امام عصر(ع) به احمد بن اسحاق نوشتند من از دشمنان خداوند انتقام خواهم گرفت به جهت وجود این گونه از روایات یکی از القابی که با آن حضرت مهدی(ع) در بین مردم شناخته شد منتقم است.
ط: وارث
در بعضی از دعاها و تعابیر موجود زبان ائمه(ع) از حضرت مهدی(ع) با عنوان وارث یاد شده است. از جمله در خطبه غدیریه پیامبر اکرم(ص) میفرمایند: آن حضرت وارث علوم و کمالات و مقامات و منزلتهای تمام انبیاء و اوصیاء و پدران بزرگوارش خواهد بود، به عبارت دیگر همه آنچه را که انبیاء و اوصیاء داشتهاند یکجا خواهد داشت.
ی: موعود
یکی از اسامی مشهور آن حضرت که تقریبا در تمام ادیان آسمانی به آن معروف است موعود است. امام سجاد(ع) در تفسیر آیه وَ ما تُوعَدُون علت این نامگذاری را بیان میفرمایند: مقصود قیام قائم آل محمد(ص) است که وعده ظهور او به همه پیامبران و امتهای گذشته داده شده است. لذا در زیارت آن حضرت آمده است: سلام بر آن مهدی که خداوند وعده داده است که به وسیله او بین همه مردم وحدت و یکپارچگی ایجاد کند.
ک: خاتم الاوصیاء
از جمله لقبهای حضرت مهدی(ع) خاتم الاوصیاء است زیرا آن حضرت آخرین وصی پیامبر اکرم(ص) و آخرین امام معصوم هستند که پس از ظهور خود نظام عدل اسلامی را در سرتاسر عالم حاکمیت خواهند بخشید، بعلاوه از خدمتگزار امام عسکری(ع) نقل شده است که وقتی به حضور حضرت مهدی(ع) رسیدم حضرت خودشان را با این تعابیر به من معرفی کردند: منم خاتم الاوصیا که خداوند تبارک و تعالی به وسیله من بلا و فتنهها را از خاندان و شیعیانم برطرف خواهد ساخت.
ل: داعی
در یکی از زیارات با تعبیر «داعِیَ اللّه» از امام مهدی(ع) یاد شده است: اَلسَّلامُ عَلَیکَ یا داعِیَ اللّه و در علت این نامگذاری نقل شده است که آن حضرت از جانب خداوند متعال مأموریت دارند تا مردم را به سوی پروردگارشان فرا خوانند و در این راه به اندازهای تلاش خواهند کرد تا آیین الهی در سرتاسر جهان حاکمیّت پیدا کند و جز دین خدا هیچ مکتب و تفکری ادعای جهان داری و راهنمایی بشر را نداشته باشد.
موعود جهانی در ملل و ادیان
در تمام ادیان و مذاهب جهان از یک مصلح و موعود جهانی که روزی ظهور کرده و به جنایات و خیانتهای ستمگران خاتمه خواهد داد و یک حکومت جهانی بر اساس عدالت و مساوات را در سرتاسر عالم مستقر خواهد ساخت سخن به میان آمده است که از جمله آنهاست:
موعود جهانی در آیین زرتشت
در دین زرتشت موعودهایی معرفی شده است که آنان را سوشیانت مینامند. این موعودها سه تن بودهاند که مهمترین آنها آخرین ایشان است که او را سوشیانت پیروزگر میخوانند. در جاماسب نامه آمده است: سوشیانس (نجات دهنده بزرگ) دین را در جهان رواج دهد، فقر و تنگدستی را ریشه کن سازد. ایزدان را از دست اهریمن نجات داده مردم جهان را همفکر و هم گفتار و هم کردار گرداند.
ـ در جاماسب نامه، شاگرد زرتشت از قول وی خبر میدهد. پیش از ظهور سوشیانس پیمانشکنی و دروغ و بیدینی در جهان رواج خواهد یافت و مردم از خدا دوری جسته ظلم، ستم، فساد و صفات ناشایست شیوع پیدا خواهد کرد. این امور اوضاع جهان را دگرگون ساخته زمینه را برای ظهور نجات دهنده دنیا مساعد میگرداند.
مولود جهانی در زبور داود(ع)
در زبور حضرت داود(ع) که تحت عنوان مزامیر در لابلای عهد عتیق آمده است نویدهایی درباره موعود جهانی به چشم میخورد.
ـ شریران یا افراد شرّ از بین خواهند رفت. امّا منتظران خداوند وارث زمین خواهند شد. بعد از اندک زمانی شریر نخواهد بود. اما حلیمان وارث زمین خواهند شد... زیرا بازوان شریر شکسته خواهد شد. امّا صالحان را خداوند تأیید میکند.
ـ قومها را به انصاف داوری خواهد کرد. آسمان شادی کند و زمین خوشحال و مسرور گردد. دریا و پری به غرش درآیند. صحرا و هرچه در آنست به وجود آید. آن گاه تمام درختان جنگل به حضور خداوند ترنّم خواهند نمود. زیرا که او میآید، او برای داوری جهان میآید.
موعود جهانی در عهد عتیق (تورات و ملحقات آن)
ـ و نهالی از تنه یسّی (نام پدر داود) بیرون آمده، شاخهای از ریشههایش خواهد شکفت و روح خدا بر او قرار خواهد گرفت... مسکینان را به عدالت، داوری خواهد کرد و از برای مظلومان زمین به راستی حکم خواهد کرد. گرگ با بره سکونت خواهد کرد و پلنگ با بزغاله خواهد خوابید و گوساله و شیرپرواری با هم، و طفل کوچک آنها را خواهد راند... و در تمامی کوه مقدس من، ضرر و فسادی نخواهند کرد. زیرا که جهان از معرفت خداوند پر خواهد شد.
ـ اگرچه تأخیر نماید، برایش منتظر باش، زیرا او البته خواهد آمد و درنگ نخواهد کرد... بلکه جمیع امّتها را نزد خود جمع میکند و تمامی قومها را برای خویشتن فراهم میآورد.
موعود در عهد جدید (اناجیل و ملحقات آن)
ـ کمرهای خود را بسته، چراغهای خود را افروخته بدارید و شما مانند کسانی باشید که انتظار آقا و مولای خود را میکشند تا هر وقت آید و در را بکوبد بیدرنگ در را برای او باز کنند، خوشا به حال آن غلامان که آقای ایشان چون آید ایشان را بیدار یابد... پس شما نیز مستعد باشید زیرا در ساعتی که گمان نمیبرید، پسر انسان میآید.
ـ شاگردان عیسی پرسیدند: به ما بگو این امر (تشکیل حکومت واحد جهانی) چه موقعی واقع خواهد شد و نشان آمدن (مجدد) تو و انقضای عالم چیست؟ حضرت عیسی بن مریم(س) در جواب ایشان فرمود:... اینک شما را از پیش خبر دادم... همچنان که برق از مشرق ساطع شده تا به مغرب ظاهر شود، ظهور پسر انسان نیز چنین خواهد شد. پسر انسان را ببینید که برابرهای آسمان با قوّت و جلال عظیم میآید... از آن روز و ساعت هیچکس اطلاع ندارد حتی ملائکه آسمان... لهذا شما نیز حاضر باشید، زیرا در ساعتی که گمان نبرید پسر انسان میآید.
موعود جهانی در آیین هندوه
ـ دور دنیا تمام شود به پادشاه عادلی در آخرالزمان که پیشوای ملائکه و پریان و آدمیان باشد. او هرآنچه را که در دریاها و زمینها و کوهها پنهان باشد بدست میآورد و از آسمانها و زمین خبر میدهد و از او بزرگتر کسی در دنیا نیاید...
ـ این مظهر و یشنو (مظهر دهم) در انقضای کلی یا عصر آهن سوار بر اسب سفیدی در حالیکه شمشیر برهنه درخشانی به صورت ستاره دنبالهدار در دست دارد ظاهر میشود و شریران را تماما هلاک میسازد و خلقت را از نو تجدید و پاکی را رجعت خواهد داد. این مظهر دهم در انقضای عالم ظهور خواهد کرد.
امام مهدی(ع) در قرآن
پیامبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) به عنوان مفسّران حقیقی قرآن آیات زیادی را به مسأله امام زمان(ع) تفسیر، تأویل یا تطبیق نمودهاند که به تعدادی از آنها اشاره میشود.
و ما اراده کردیم برآنان که در زمین مستضعف واقع شدند منت بگذاریم و آنان را پیشوایان و وارثان زمین قرار دهیم.
از علی بن ابیطالب(ع) در تأویل این آیه رسیده است که: مراد از مستضعفان خاندان پیامبر(ص) است که خداوند سرانجام مهدی این خانواده را بر میانگیزد و بوسیله او آنان را به عزت و شکوه میرساند و دشمنانشان را خوار و بیمقدار میکند.
خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام دهند وعده داده است که آنان را در روی زمین به حاکمیّت برساند.
امام سجّاد(ع) در توضیح این آیه فرمودند: به خدا سوگند که این مؤمنان شایسته کردار، شیعیان ما اهلبیت هستند. خداوند این نوید و وعده مبارک را بدست بزرگ مردی از خاندان ما تحقق خواهد بخشید که او مهدی این امّت است.
به راستی که ما پس از نوشتن در ذکر (تمام کتابهای آسمانی یا تورات) در زبور داود نیز نوشتیم که بندگان نیکوکار من ملک زمین را به ارث خواهند برد. امام باقر(ع) در تفسیر این آیه میفرمایند: مراد از آنها اصحاب حضرت مهدی(ع) در آخرالزمان است.
اوست خدائی که رسولش را با دین حقّ فرستاد تا او را بر همه آیینها پیروز کند. هرچند که مشرکان این کار را نپسندند.
ابوبصیر از امام صادق(ع) درباره این آیه سؤال میکند آنحضرت در پاسخ میفرمایند: سوگند به خدا تأویل این آیه هنوز واقع نشده است. ابوبصیر میپرسد: فدایت گردم تأویل این آیه چه موقعی تحقق خواهد یافت؟ امام صادق(ع) میفرمایند: زمانی که قائم آل محمد(ص) به اراده الهی قیام کنند، وقتی که آن حضرت قیام کردند از شرک و شرک گرایی اثری نخواهد ماند و دین حق به همه آیینها غلبه پیدا میکند.
بدانید خداوند زمین را پس از مردنش زنده خواهد ساخت.
امام باقر(ع) در توضیح این آیه میفرمایند: خداوند متعال زمین را بعد از آنکه اهل آن کفر بورزند به وسیله حضرت قائم(ع) زنده خواهد کرد. و در روایت دیگر باز حضرت باقر(ع) در این باره میفرمایند: منظور از مردن زمین، کفر ورزیدن اهل آن است خداوند آن را بوسیله حضرت قائم(ع) زنده خواهد کرد. یعنی عدالت را در آن استقرار خواهد بخشید.
...و کسی که مظلومانه به قتل برسد ما به ولی او تسلط بر قاتل را دادهایم (یا دیه بگیرد یا قصاص کند یا عفو نماید)
پس آن که در مقام قتل و خونریزی اسراف نکند او از جانب ما منصور و مؤید خواهد بود.
امام باقر(ع) در تبیین مضمون این آیه میفرمایند: مراد از قُتِل مظلوما حسین بن علی(ع) است که مظلومانه کشته شد و اولیاء خون آن حضرت ماها هستیم. هنگامی که قائم ما قیام کند، خون امام حسین(ع) را طلب خواهد کرد... و انه کان منصورا، یعنی جهان به پایان نخواهد رسید تا انتقام این خون به دست مردی از آل رسول(ص) گرفته شود. مردی که جهان را از قسط و عدل پر خواهد کرد همانگونه که پیش از آن از ظلم و ستم لبریز شده است.
بقیةالله (ذخیره الهی) برای شما مردم اگر مؤمن باشید از هر چیزی و هر کسی بهتر است. مرحوم طبرسی در کتاب احتجاج از علی بن ابیطالب(ع) روایت میکند که بقیةالله یعنی مهدی(ع) که پس از سپری شدن یک دوره طولانی خواهد آمد و زمین را از قسط و عدل پرخواهد ساخت به همانگونه که از ظلم و جور پر شده باشد.
امام باقر(ع) میفرمایند: وقتی حضرت مهدی(ع) قیام کنند به دیوار کعبه تکیه میکنند آن گاه نخستین سخنی که به زبان جاری میسازند عبارتست از آیه (بقیة اللّه خیرلکم ان کنتم مؤمنین و از آن به بعد هر مسلمانی که به آنحضرت سلام میدهد از این عبارت استفاده خواهد کرد. السلام علیک یا بقیةاللّه فی ارضه
آن کیست که دعای بیچاره مضطر را به اجابت میرساند و رنج و غم را برطرف میسازد و شما را جانشینان بر روی زمین قرار میدهد.
از امام صادق(ع) روایت شده است: این آیه درباره قائم آل محمد(ص) نازل شد. به خدا سوگند اوست که وقتی قیام کند در مقام ابراهیم دو رکعت نماز خوانده دست بر دعا برمیدارد آن گاه خداوند دعای او را اجابت میکند و ناراحتیاش را برطرف میسازد و او را خلیفه در زمین قرار میدهد.
کسانی که اگر آنها را در زمین ساکن نمودیم نماز را به پا میدارند و زکوة داده امر به معروف و نهی از منکر کنند. امام باقر(ع) میفرمایند: این آیه متعلق به آل محمد(ص) است یعنی دوازدهم امام و شخص حضرت مهدی موعود(ع) و یاران ایشان که خداوند آنها را در شرق و غرب جهان جای دهد و دین اسلام را غالب گرداند و هر بدعت باطلی را بوسیله او و یارانش محو کند
الم. این کتاب که هیچ تردیدی در آن نیست وسیله هدایت پرهیزکاران است آنانی که به غیب ایمان آورده نماز را به پا میدارند و از آنچه که به آنها روزی کردهایم انفاق میکنند. یحیی بن ابیالقاسم میگوید از امام صادق(ع) درباره این آیات سؤال کردم، آنحضرت در پاسخ فرمودند: مراد از متقیان شیعیان علی بن ابی طالب(ع) هستند و غیب هم همان حجّت غائب است و در جای دیگر امام صادق(ع) در این باره میفرمایند: یؤمنون بالغیب یعنی ایمان بیاورند به قیام قائم(ع)
پس به کارهای نیک سبقت گیرید، هرکجا که باشید خداوند همه شما را گرد خواهد آورد.
ابوخالد میگوید: امام باقر(ع) در تفسیر این آیه فرمودند: در کارهای نیک از یکدیگر پیشی گیرید؛ یعنی به ولایت چنگ بزنید. مراد از این فرمایش خداوند که هرکجا باشید همه شما را گرد خواهد آورد اصحاب حضرت قائم(ع) هستند که تعداد آنها سیصد و اندی نفر است. به خدا سوگند امّت معدود که در آیات قرآن ذکر شده است ایشانند... آنها همانند ابرهای پاییزی پی در پی در یک ساعت (از سرتاسر عالم) جمع خواهند شد.
سوگند به عصر که انسان در زیانکاری و خسران است، مگر آنان که ایمان آورده و کارهای نیک انجام میدهند و یکدیگر را به حق و صبر و پایداری سفارش میکنند.
مفضل بن عمر از تفسیر این سوره پرسید امام صادق(ع) اینگونه پاسخ دادند: سوگند به عصر یعنی عصر قیام حضرت قائم(ع)، انسان در زیانکاری و خسران است. یعنی دشمنان ما اهلبیت در زیانند.
مگر کسانی که ایمان آورند یعنی آن که به آیات خدا ایمان آورند... یکدیگر رابه حق سفارش دهند یعنی به امامت سفارش دهند. یکدیگر را به صبر و پایداری توصیه کنند یعنی در دوران غیبت امام زمان(ع) مردم را به پایداری در اعتقادات تشویق نمایند.
امام مهدی در کلام معصومین(ع)
پیامبر اکرم(ص) میفرمایند:
قیامت برپا نمیشود مگر اینکه قائمی از ما قیام کند و این زمانی انجام خواهد گرفت که خداوند اجازه ظهور قائم(ع) را صادر نماید. هرکس از او پیروی کند نجات مییابد و کسی که از او روی برگرداند هلاک میشود. ای بندگان خدا وقتی او ظهور کرد خود را به وی برسانید، حتی اگر رسیدن به او مستلزم این باشد که در روی برفها به صورت سینه خیز حرکت کنید. او خلیفه و جانشین خداوند عزوجل و جانشین من است.
پیامبراکرم(ص) میفرمایند:
مهدی از فرزندان من است. نام و کنیه او نام و کنیه من است، در ویژگیهای جسمانی و اخلاقی شبیهترین مردم به من است، برای او دوران غیبتی در پیش خواهد بود که در آن زمان مردم از دین خود دست برخواهند داشت و در چنان وضعیتی است که مهدی همانند شهاب فروزان ظاهر شده، زمین را از قسط و عدل پر میسازد همان گونه که از ظلم و ستم پر گشته است.
مردی خدمت علی بن ابیطالب(ع) رسید و عرض کرد: یا امیرالمؤمنین(ع) برای ما از مهدی(عج) آلمحمد(ص) بگویید، آن گاه علی(ع) در توصیف آن حضرت فرمودند: او اوج قله شرف عرب، اقیانوس بیکران کرامت بشر، عزیز خاندان خود و برگزیده تبار خویش است؛ اگر رگبار مرگ فرو ریزد هرگز ترسی به دل راه نمیدهد؛ اگر مؤمنان در محاصره قرار گیرند هرگز خود را نمیبازد؛ از پیکار و مبارزه با شجاعان عقبنشینی نمیکند؛ او سلحشور همیشه پیروز میدانهای نبرد است؛ شیر ژیانی است که دشمن را درو میکند؛ او شمشیر برّان و دست بخشنده خداست؛ بلندترین قله جهان در برابر بزرگواریش پست مینماید؛ کوههای بلند در برابر اصالت و کرامتش ناچیز به نظر میرسد؛ او دژی محکم و پناهگاهی نفوذناپذیر است؛ دانش او از همه بیشتر و مرحمتش از همه گستردهتر است.
حضرت علی(ع) میفرمایند: در آخرالزمان، آن هنگام که سختی روزگار زیاد و نادانی مردم بیشتر شود، خداوند متعال مردی را بر میانگیزد که فرشتگان او و یارانش را محافظت میکنند. خداوند او را بر سر تا سر زمین مسلط خواهد ساخت تا همگان در برابر او تسلیم گردند؛ وی زمین را با عدل و قسط و نور و برهان پر میسازد؛ همه کافران ایمان میآورند و افراد ناشایست به صلاح و تقوا میگرایند.
حضرت فاطمه زهرا(س) نقل میکنند پس از تولد امام حسین(ع) روزی پیامبر اکرم(ص) برای دیدن فرزندم به خانه ما آمدند، وقتی فرزندم حسین(ع) را به آغوش گرفتند و او را نوازش کردند خطاب به من فرمودند: ای فاطمه حسینت را بگیر و بدان که او پدر نه امام است. از نسل او امامان صالحی به وجود خواهند آمد که نهمین نفر از آنها قائم(عج) است.
سلمان(ره) نقل میکند در آخرین لحظات زندگی مبارک پیامبر اکرم(ص) در خدمت آن حضرت بودم که حضرت فاطمه(س) وارد شدند؛ چون وضع پدر بزرگوارشان را دگرگون دیدند از شدت ناراحتی شروع به گریه کردند. پیامبر اکرم(ص) که ایشان را در آن حال دیدند، خطاب به او فرمودند: ای فاطمه مگر نمیدانی که ما اهل بیتی هستیم که خداوند آخرت را برای ما برگزیده است. خداوند به ما امتیازاتی داده است که به کسی از اولین و آخرین آن افتخار نداده است، از جمله من بهترین و برترین پیامبرانم، جانشین من علی(ع) برترین اوصیاست و شهید ما برترین شهداست... سوگند به خدایی که جانم در دست اوست، مهدی این امت از اهل بیت من است که وی زمین را پر از عدل و داد خواهد کرد چنان که پیش از آن از جور و ستم پر شده بود.
شعیب بن ابی حمزه میگوید: به خدمت حسین بن علی(ع) رسیده، عرض کردم: یابن رسولاللّه(ص) صاحبالامر شما هستید؟ حضرت فرمودند: خیر؛ عرض کردم: او فرزند شما است؟ فرمودند: خیر؛ عرض کردم آیا او پسر پسر شما است، فرمودند: خیر؛ عرض کردم پس چه کسی صاحبالامر است؛ آن گاه امام حسین(ع) فرمودند: صاحبالامر کسی است که زمین را پس از پرشدن از ظلم و ستم با عدل و قسط پر خواهد کرد، او به هنگام فترت امامان خواهد آمد، همان گونه که پیامبر(ص) در زمان فترت پیامبران الهی برانگیخته شدند.
امام حسین(ع) میفرمایند: ما دوازده مهدی داریم، اوّل آنها امیرالمؤمنین(ع) و آخر آنها نهمین فرزند من است؛ او امامی است که به حق قیام میکند و زمین را پس از آنکه با کفر و بیدینی مرده است دوباره زنده مینماید. خداوند به وسیله او دین حقّ (اسلام را) را به همه آیینهای باطل پیروز خواهد ساخت، هرچند که گروهی آن را نپسندند. برای او دوران غیبتی هست که بسیاری از مردم به خاطر سختیهای آن دوران از دین خود دست بر میدارند... آگاه باشید کسانی که در این دوره سخت، با تحمّل رنجها بر عقیده خود ثابت قدم باشند، همانند کسانی هستند که در رکاب پیامبر اکرم(ص) با شمشیر جهاد میکنند.
امام زینالعابدین(ع) میفرمایند: در قائم ما شش سنت از سنتهای انبیای الهی وجود دارد سنتی از حضرت نوح(ع) که عمری طولانی است؛ سنتی از حضرت ابراهیم خلیل اللّه(ع) که تولد پنهانی و کنارهگیری او از مردم در برههای از زمان است؛ سنتی از حضرت موسی(ع) که ترس و خوف و دوره غیبت است؛ و سنتی از حضرت عیسی بن مریم(ع) که اختلاف مردم در وجود اوست و سنتی از حضرت ایوب(ع) که فرج بعد از شدت است، و نیز سنتی از حضرت پیامبر اکرم(ص) که قیام مسلحانه ایشان است.
امام سجاد(ع) فرمودند: مردمانی که در زمان غیبت مهدی(ع) به سر میبرند و معتقد به امامت آن حضرت هستند و در انتظار ظهورش لحظه شماری میکنند از مردمان تمام زمانها با فضیلتترند؛ زیرا خدای عظیمالشأن به آنان به میزانی فهم و درک و خرد ارزانی داشته است که غیبت امام معصوم(ع) برای آنان همانند حضور آن حضرت است.
حضرت سجاد(ع) در توصیف وقایع پس از ظهور میفرمایند: هنگامی که قائم ما قیام کنند خداوند متعال تمام عیبها و نقصها را از شیعیان برطرف میسازد و دلهای آنها را چون قطعههای آهن قرص و محکم میکند و به هریک از آنان به اندازه توانایی و نیروی چهل نفر قوّت و قدرت میبخشد و در نهایت آنان را فرمانروایان روی زمین قرار میدهد.
ابوحمزه ثمالی میگوید: روزی در خدمت امام باقر(ع) بودم، چون مجلس خلوت شد خطاب به من فرمودند: ای اباحمزه یکی از اموری که خداوند آن را حتمی ساخته است، مسأله قیام قائم ما (آل محمد(ص)) است؛ هرکس در این امر تردیدی به خود راه دهد، خداوند را در حالی که کافر و منکر حق است، ملاقات خواهد کرد. آن گاه فرمودند: پدر و مادرم فدای او باد که همنام و هم کنیه من است. او هفتمین فرزند من است که زمین را پس از پر شدن از جور و ستم با عدل و داد لبریز خواهد ساخت.
فُضَیل میگوید: روزی به خدمت امام باقر(ع) رسیدم و عرض کردم یابن رسول اللّه(ص) آیا برای قیام امام مهدی(ع) وقت و زمان مشخصی تعیین شده است؟ امام(ع) در پاسخ فرمودند: کسانی که برای ظهور قائم ما زمان خاصی را تعیین میکنند، از دروغگویاناند و این جمله را سه مرتبه تکرار کردند.
امام صادق(ع) میفرمایند: هرکسی که دوست دارد از یاران حضرت قائم(عج) باشد باید همیشه در حال انتظار به سر برد، با پرهیزگاری و ورع رفتار نماید و اخلاق نیکو داشته باشد. چنین انسانی منتظر واقعی به حساب میآید حتی اگر پیش از قیام حضرت مهدی(ع) رحلت کند، مانند کسی که آن حضرت را درک کرده است، به او پاداش خواهند داد.
امام صادق(ع) درباره منتظران امام زمان(ع) میفرمایند: هرکس که در حال انتظار ظهور قائم آل محمد(ص) از دنیا برود، مانند کسی است که در خیمه آن حضرت باشد. سپس امام(ع) مکث کرده، فرمودند: بلکه چنین انسانی همانند کسی است که در رکاب قائم(عج) با شمشیر جهاد کرده است و باز ادامه دادند: نه به خدا سوگند، منتظر امام زمان(ع) مانند کسی است که در رکاب پیامبر خدا(ص) شهید شده باشد.
امام کاظم(ع) در توصیف امام زمان(ع) میفرمایند: اگرچه او از دیدگان مردم ناپدید خواهد شد، ولی یاد او هرگز از خاطره مؤمنان فراموش نخواهد شد. او دوازدهمین نفر از ما (حجج الهی) است که خداوند هر مشکلی را برای ایشان آسان خواهد ساخت و هر ناهمواری را بر آن حضرت هموار خواهد نمود. همه گنجهای زمین را به او ظاهر ساخته و راههای دور را بر او نزدیک میسازد. خداوند به وسیله او همه ستمگران را نابود و اغواگران را هلاک خواهد ساخت. او فرزند نیکوترین بانوان است که تولدش بر مردم پوشیده خواهد بود و بودن نام مخصوص او تا زمانی که خداوند متعال اذن ظهور بدهد و به وسیله او زمین را از عدل و داد پر سازد، روا نیست.
امام کاظم(ع) میفرمایند: خوشا به حال شیعیان ما که در دوره غیبت قائم، به ولایت ما چنگ زده و بر دوستی و موالات ما ثابت قدم و استوار باقی میمانند و در برائت و بیزاری جستن از دشمنان ما پافشاری مینمایند. آنها از ما و ما از آنان هستیم. آنها ما را به امامت و پیشوایی خود برگزیدهاند و ما آنها را به عنوان پیروان راستین پذیرفتهایم. خوشا به حال آنان؛ به خدا سوگند آنان در روز رستاخیز با ما و در کنار ما خواهند بود.
حضرت رضا(ع) میفرمایند: چهارمین فرزند من پسر بهترین بانوان است. خداوند به وسیله او زمین را از هر گونه ستم و بیعدالتی پاک خواهد ساخت. برای او قبل از ظهورشان دوره غیبت بسیار طولانی خواهد بود.
امام جواد(ع) میفرمایند: برترین اعمال شیعیان ما انتظار فرج است. کسی که این امر را بشناسد، به وسیله انتظار فرج برای او گشایشی حاصل میگردد.
امام هادی(ع) میفرمایند: امام بعد از من پسرم حسن (امام حسن عسگری(ع)) است و بعد از او پسرش قائم آل محمد(ص) امام است که او زمین را پر از عدل و داد خواهد ساخت، چنان که پیش از آن پر از جور و ستم شده بود.
امام هادی(ع) میفرمایند: او وحدت را در بین مسلمانان حاکم میسازد و نعمتهای الهی را کامل مینماید و خداوند به وسیله او حق را پابرجا و باطل را نابود خواهد ساخت، او همان مهدی منتظر است.
امام هادی(ع) میفرمایند: در زمان غیبت قائم(عج) اگر دانشمندان و علمایی که مردم را به سوی آن حضرت فرا میخوانند، وجود نداشتند و با دلایل و برهانهای آشکار از آیین الهی دفاع نمیکردند و بندگان ضعیف خدا را یاری نمیکردند و آنان را از دامهایی که شیاطین گستردهاند، نجات نمیدادند همه مردم از دین روی بر میگرداندند و مرتد میشدند؛ ولی این مرزبانان و محافظان دین همانند ناخدایان کشتی که سکّان کشتی را به دست میگیرند، رشته و ریسمان دلهای مستضعفان را در دست میگیرند و به مسیر صحیح هدایت میکنند. این دسته (عالمان دین) هستند که در نزد خدای عزوجل از هر طبقهای گرامیترند.
احمد ابن اسحاق میگوید: به خدمت امام عسکری(ع) رسیدم در نظر داشتم که درباره جانشینان آن حضرت سؤال کنم، امام(ع) بدون این که من چیزی بگویم فرمودند: ای احمد بن اسحاق خدای تبارک و تعالی از روزی که حضرت آدم(ع) را آفرید، لحظهای زمین را خالی از حجّت نگذاشته است و تا روز قیامت نیز هرگز بندگان را بیحجّت نخواهد گذاشت. خداوند به برکت حجت خود بلاها را از اهل زمین دفع نموده و برکات آن را برای مردم خارج میکند.
اسحاق بن احمد میگوید: عرض کردم یابن رسول اللّه(ص): امام بعد از شما کیست؟ حضرت به دنبال این سخن به اندرون خانه رفته و فرزندشان را که چون ماه، چهره نورانی داشتند آوردند و به من فرمودند:... او همنام و هم کنیه پیامبر(ص) است زمین را آن گونه که پر از ظلم و جور شده باشد از عدالت پر خواهد ساخت.
محمّد بن عثمان عمروی میگوید: ما چهل نفر از شیعیان در خانه حضرت عسکری(ع) گرد آمده بودیم که آن حضرت فرزند بزرگوارشان را به ما نشان داده فرمودند: او بعد از من جانشین من و امام شماست. از او پیروی کرده و از اوامرش اطاعت کنید. هرگز پراکنده نشوید وگرنه در دین خود هلاک میشوید.
ظریف خادم امام حسن عسکری(ع) میگوید: روزی به خدمت مولایم صاحبالزمان(ع) شرفیاب شدم... آن حضرت به من فرمودند: آیا مرا میشناسی؟ عرض کردم: آری. فرمودند: من کیستم؟ گفتم شما سرور من و فرزند سرور من امام عسکری(ع) هستید. آن حضرت فرمودند: منظورم این نبود... آن گاه آن حضرت فرمودند: من آخرین نفر از اوصیای الهی هستم که به وسیله من خداوند بلا و گرفتاریها را از اهل بیت و شیعیان من دفع میکند.
حضرت مهدی(عج) به یکی از افراد قبیله بنی راشد از اهالی همدان که سعادت تشرّف به حضور آن حضرت را پیدا کرده بودند، میفرمایند: آیا مرا میشناسی؟ او میگوید: خیر. حضرت میفرمایند: من قائم آل محمد(ص) هستم که در آخرالزمان با شمشیر قیام کرده روی زمین را پر از عدل و داد میکنم به همان صورتی که از ظلم و ستم پر شده است.
امام مهدی(ع) از دیدگاه اهل سنت
به منظور روشن شدن دیدگاه فرقههای مختلف اهل سنت در زمینه امام مهدی(ع) مطالبی در ضمن دو بخش تقدیم میشود.
الف: حضرت مهدی(ع) در سخنان علمای اهل سنت
ابن حَجَر هَیثمی
صاحب کتاب معروف صواعق محرقه متوفای به سال 973 هجری قمری یکی از محدثان بزرگ شافعی مذهب است. وی در مورد امام زمان(ع) مینویسد: ابوالقاسم، محمّد، الحجّة در زمان رحلت پدرش پنج ساله بود. خداوند در همین سن به او «حکمت ربّانی» را اعطا کرد. او را قائم منتظر میگویند، روایتهای متواتر زیادی رسیده است که مهدی از این امّت است و حضرت عیسی بن مریم(ع) از آسمان فرود خواهد آمد و پشت سر مهدی(عج) نماز خواهد خواند.
محمد بن بدرالدین رومی
یکی علمای بزرگ اهل سنت است که درباره حضرت مهدی(ع) میگوید: خداوند بوسیله حضرت محمّد(ص) نبوّت تشریعی را ختم کرد و دیگر تا روز قیامت پیامبری نخواهد آمد، همینطور خدا به وسیله فرزند صالح پیامبر، همو که دارای نام پیامبر(محمّد) و کنیه پیامبر(ابوالقاسم) است، ولایت تامّه و امامت عامّه را ختم خواهد کرد و این ولی همان کس است که مژده دادهاند که زمین را چنانکه از جور و ستم لبریز شده باشد از عدل و داد لبریز بسازد و ظهور او به ناگهانی باشد. خداوندا به برکت ظهور و حضور او این همه پریشانی و گرفتاری را از این امت، بر طرف فرما.
حمداللّه مستوفی
مورّخ معروف اهل تسنن حمداللّه مستوفی در «تاریخ برگزیده» در معرفی حضرت مهدی(ع) مینویسد: المهدی محمّد بن حسن العسکری... دوازدهمین امام و خاتم معصومین است و در سال 255 هجری قمری در سامره متولد شد و پس از نه سال در سامره غائب شد.
شیخ منصور علی ناصیف
صاحب کتاب معروف «غایةالمأمول» از علمای بزرگ اهل سنت با بیان اینکه اعتقاد به مهدی(ع) اختصاص به اهل تسنن دارد در مورد آنحضرت مینویسد: در میان علمای سلف و خلف مشهور است که در آخرالزمان ـ به حتم و یقین ـ مردی از اهل بیت پیامبر که نام او مهدی است ظهور خواهد کرد او بر همه کشورهای اسلامی استیلا خواهد یافت. مسلمانان همه پیرو او خواهند شد. او به عدالت رفتار کرده دین خدا را قوّت خواهد بخشید. سخنان و احادیث پیامبر را درباره مهدی جماعتی از نیکان اصحاب پیامبر نقل کردهاند و بزرگان محدثین آن احادیث را در کتابهای خود با اسناد و مدارک گرد آوردهاند محدثان بزرگی مانند ابوداود، تِرمذی، ابن ماجه، طبرانی، ابویعلی، بزّاز، امام احمد حنبل و حاکم نیشابوری جزو ناقلان احادیث مهدی هستند.
شیخ محمد عبده
مفسر معروف محمّد عبده از علمای بزرگ معاصر مصر متوفای سال 1324 هجری قمری در تفسیر المنار درباره شخصیت و عملکرد امام مهدی(عج) مینویسد: خاص و عام میدانند که در اخبار و احادیث، ضمن شمردن علائم قیام قیامت آمده است که مردی از اهل بیت پیامبر(ص) خروج میکند که نام وی مهدی است او زمین را پس از آنکه از جور و ستم و بیداد آکنده شده باشد از عدل و داد پرخواهد کرد.
علامه خیرالدین آلوسی
ابوالبرکات نعمان بن محمود آلوسی از علمای بزرگ حنفی مذهب در کتاب غالیة المواعظ درباره ظهور حضرت مهدی(عج) مینویسد: بر اساس صحیحترین گفتهها نزد اکثر اندیشمندان ظهور مهدی از جمله نشانههای قیامت است و نظر برخی از اهل فضل... که آمدن وی را منکر شدهاند فاقد ارزش و اعتبار است...
آلوسی در ادامه تعدادی از روایات مربوط به حضرت مهدی(عج) را ذکر میکند و آن گاه مینویسد: مطالبی که درباره مهدی بیان کردیم، گفتاری است صحیح از اقوال اهل سنت و جماعت.
عبدالملک عصامی
عصامی مورخ نامی اهل حجاز در جلد چهارم کتاب تاریخ خود به نام «سمط النجوم العوالی» در معرفی امام مهدی(ع) مینویسد: امام محمّد المهدی فرزند امام حسن عسکری... در روز جمعه نیمه شعبان سال 255 یا 256 متولد گردید. کنیه او ابوالقاسم، القابش حجّت، و خلف صالح و قائم و منتظر و صاحب الزمان و مهدی است. هنگامی که پدرش درگذشت او پنج ساله بود. او جوانی معتدل القامة و زیباروی و زیباموی و دارای چهره گشاده و نورانی است.
ابن صباغ مالکی
فقیه و عالم بزرگ مالکی مذهب ابن صباغ در کتاب «الفصول المهمّه فی معرفة الائمة» فصل دوازدهم را به تبیین معارف امام مهدی(ع) اختصاص داده است در آنجا مینویسد: او در سامرّا پا به عرصه هستی نهاد. تاریخ ولادتش نیمه شعبان سال 255 هجری میباشد که در سال 276 هجری غیبت گزید... وی همان حجّت قائم است و در انتظار برپایی دولت حقّ خویش به سر میبرد و میلاد او از مردم پنهان ماند.
ابن عربی
ابن عربی از بزرگان حنبلی مذهب به گفته شعرانی در کتاب «الیواقیت والجواهر» در باب 366 کتاب «فتوحات مکیّه» درباره شخصیت و مسأله ظهور حضرت مهدی(ع) مینویسند: بدانید که بطور حتم مهدی(ع) ظهور میکند او سراسر گیتی را بعد از گسترش یافتن ظلم و ستم آن از عدل و داد پرخواهد کرد و اگر از عمر دنیا جز یک روز باقی نماند خداوند آن روز را به مقداری طولانی خواهد ساخت تا این خلیفه از عترت پیامبر(ص) و از نسل فاطمه(س) ظهور نماید. جدّ اعلای او حسین بن علی بن ابیطالب و پدرش حسن عسکری فرزند امام علی نقی و همنام پیامبر(ص) است. مسلمانان به هنگام ظهورش در بین رکن و مقام با او پیمان یاری میبندند و در صورت و سیرت شبیهترین مردم به رسول خدا است به گونهای که گویی در ظاهر و باطن آیینه جمال محمّدی است.
ابن ابی الحدید معتزلی
ابی الحدید معتزلی صاحب شرح معروف نهجالبلاغه در شرح نهجالبلاغه در تبیین مفهوم این سخن امام علی بن ابیطالب(ع) که میفرماید: امر ولایت به وسیله ما نه به وسیله شما پایان خواهد یافت میگوید: این گفته اشاره به مهدی است که در آخرالزمان ظهور میکند و بیشتر محدثان بر آنند که او از فرزندان فاطمه میباشد و پیران معتزله این نظر را انکار نمیکنند بلکه در کتابهای خود به بیان آن تصریح کرده و اساتید و بزرگانشان به این امر اعتراف نمودهاند.
ب: امام مهدی(ع) در روایات اهل سنت
در زمینه همه مباحث مربوط به حضرت مهدی(ع) نظیر تولد، غیبت، ظهور، حکومت و... در منابع معتبر روایی اهل سنت روایات زیادی وارد شده است که از باب نمونه به تعدادی از آنها در قسمت ذکر میگردد:
مهدی فرزند فاطمه(س)
درباره معرفی خاندان و نسب حضرت مهدی(ع) روایات زیادی از طریق علمای طراز اوّل اهل تسنن در کتابهای معتبر حدیثی آنها وارد شده است. به عنوان مثال در «صحیح» ابوداود که یکی از کتابهای مهم روایی اهل سنت است در معرفی حضرت مهدی(ع) میخوانیم: ام سلمه همسر پیامبر اکرم(ص) از آنحضرت روایت میکند که روزی رسول خدا(ص) فرمودند: مهدی از عترت من و از فرزندان فاطمه است.
مهدی همنام پیامبر(ص)
در معرفی اسم و اجداد حضرت مهدی(ع) چندین روایت در منابع روایی معتبر اهل سنت به چشم میخورد. از جمله در مسند احمد بن حنبل بنیانگذار مذهب حنبلی به نقل از پیامبر اکرم(ص) آمده است: اگر جز یک روز از عمر دنیا باقی نباشد خداوند آن روز به قدری طولانی خواهد ساخت تا مردی از اولادم که همنام من نیز هست قیام کند. سلمان پرسید: یا رسول اللّه او از کدامیک از اولاد شماست حضرت فرمودند: از این پسرم و دست بر روی شانه حسین بن علی(ع) که در آنجا حاضر بود گذاشتند.
ویژگیهای حکومت مهدی(ع)
درباره توصیف وضع حکومت حضرت مهدی(ع) و اینکه چه پیشامدهایی در آن دوره به وقوع خواهد پیوست و چه دستاوردهایی خواهد داشت روایات زیادی از طریق علمای برجسته اهل سنت نقل شده است که از جمله آنهاست روایت عبداللّه ابن عباس که در مستدرک الصحیحین حاکم نیشابوری که نقل میکند به نقل از پیامبر(ص) آمده است مهدی کسی است که زمین را پس از پر شدن از ستم با عدل و داد لبریز خواهد ساخت. امت من در حکومت او از چنان امنیت و نعمت و آسایشی برخوردار خواهند شد که تا آن روز سابقه ندارد.
لزوم پیروی از مهدی(ع)
در کتاب «کنزالعمال» علی بن حسام الدین مشهور به هندی آمده است که روزی پیامبر اکرم(ص) به عوف بن مالک فرمودند: ای عوف هنگامی که امّت اسلام به هفتاد و سه فرقه تقسیم شدند و از بین همه آنها تنها یک فرقه اهل بهشت بود و بقیّه از صراط مستقیم منحرف شدند چه حالی خواهید داشت؟... سپس فتنههای سختی واقع خواهد شد بدنبال آن مردی از اهل بیت من که او را مهدی مینامند قیام خواهد کرد. اگر او را ملاقات کردی از وی پیروی کن تا از راه یافتگان و رستگاران باشی.
فضیلت انتظار
در «سنن ترمذی» تألیف محدث معروف اهل سنت ابوعیسی محمد بن سورة العزیزه به نقل از پیامبر اکرم(ص) آمده است: با فضیلتترین عبادتها انتظار فرج است. یعنی نه تنها انتظار در زمره عبادات پروردگار عالم محسوب میشود بلکه از برترین نوع آنهاست.
استفاده از مهدی(ع) در دوران غیبت
در کتاب «ینابیع المودة» تألیف حافظ سلیمان بن ابراهیم قندوزی از علمای بزرگ حنفی به نقل از پیامبر اکرم(ص) آمده است: سوگند به خداوندی که مرا به پیامبری مبعوث ساخت مردم در زمان غیبت از نور ولایت مهدی برخوردار خواهند شد به همان صورتی که مردم از خورشید در موقعی که پشت ابرها نهان میگردد بهرهمند میشوند.
گوشهای از سیره مهدی(ع)
بعد از ظهور حضرت مهدی(ع) کارهای زیادی را انجام خواهند داد که به اغلب آنها در سخنان پیامبر اکرم(ص) و اوصیا او اشاره شده است از جمله کارهایی که آنحضرت انجام خواهند داد سه کار بسیار مهمی است که پیامبر اکرم(ص) در روایتی که در کتاب التاج الجامع للاصول تألیف شیخ منصور علی ناصف از علمای بزرگ و اساتید دانشگاه الازهر مصر نقل شده است به تبیین آن سه کار پرداخته میفرمایند: اموال و داراییها را در میان مردم به صورت مناسب تقسیم کرده و با سنت و روشهای پیامبر اکرم(ص) در میان مردم رفتار خواهند کرد و احکام اسلام را به طور کامل در سرتاسر روی زمین حاکمیت خواهند بخشید.
اوّلین سخنان مهدی پس از ظهور
در کتاب «نورالابصار» نوشته مؤمن شنبلعی از علمای بزرگ مصر به نقل از پیامبر اکرم(ص) آمده است: وقتی که مهدی ظهور نماید در حالیکه سیصد و سیزده نفر از پیروانش در اطراف او گرد آمدهاند به خانه کعبه تکیه میدهد و آن گاه آیه «بقیةاللّه خیرلکم ان کنتم مؤمنین» را قرائت میکند و سپس میفرماید: بقیةالله، حجت خدا و خلیفه الهی که خداوند در قرآن از او یاد میکند من هستم.
وظیفه منتظران
تا آمادگیهای فردی و اجتماعی در مردم ایجاد نگردد حضرت مهدی(ع) قیام نمیکنند. بنابراین مهمترین سؤال برای هر فرد مؤمن در دوران غیبت آنحضرت این است که با انجام چه اعمالی و متخلق شدن به چه اخلاقی، میتوان به ظهور آن حضرت کمک کرد و یا اصولاً یک فرد مسلمان به طور کلی چه وظایفی در دوران غیبت به عهده دارد؟ این پرسش جوابهای زیادی در مجموعه سخنان حضرات معصومین(ع) داده شده است که به تعدادی از آنها اشاره میگردد.
شناخت امام عصر(عج)
بیشک شناخت در هر کاری اوّلین و در عین حال مهمترین گام است. بر این اساس یکی از اساسیترین وظایف افراد در دوران غیبت، شناخت امام زمان(ع) است تا انسان شناخت درستی از ویژگیهای امام(ع) نداشته باشد نمیتواند درک درستی از وظایف و مسئولیتهایی که در زمینه پیروی از امام(ع) برعهده اوست داشته باشد. پیامبر اکرم(ص) فرمودند: هرکس بمیرد و امام زمانش را نشناسد به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است. و امام حسن عسکری(ع) ضمن معرفی حضرت مهدی(ع) به حضرت عبدالعظیم حسنی فرمودند: فرزندم محمد امام و حجت خدا بعد از من است هرکس که بمیرد و او را نشناسد به مرگ جاهلیت از دنیا رفته است.
در انتظار ظهور
کسی که از بیعدالتیها و نابسامانیها ناراحت باشد هرلحظه به انتظار ظهور منجی موعود جهانی خواهد بود چرا که میداند تنها در صورت قیام شکوهمند آن حجت به حق الهی است که تمام عوامل فساد و ظلم و تعدّی از بین خواهد رفت. در فضیلت انتظار ظهور امام صادق(ع) میفرمایند: منتظر امر ما (ظهور قائم آل محمد(ص)) همانند مجاهدی است که در راه خدا به خون خود غلطیده باشد.
و... علی(ع) فرمودند: منتظر فرج باشید و از رحمت الهی هرگز ناامید نشوید به راستی که بهترین اعمال در پیشگاه خداوند انتظار فرج است.
خودسازی و تهذیب نفس
از آنجا که دوران انتظار یک دوره آمادگی است لذا فرد منتظر برای اینکه بتواند در زمره یاران آن حضرت درآید ضرورت دارد که از قبل شایستگیهای لازم را در خود ایجاد نماید با بیمبالاتی و آلودگی به گناهان نمیتوان خود را شیعه نامید تا چه رسد به اینکه خود را شیعه منتظر بنامد. امام صادق(ع) فرمودند شما جز از طریق ورع به ولایت ما نایل نمیشوید. همچنین میفرمایند: هرکس که میخواهد از یاوران حضرت قائم(ع) باشد باید در حال انتظار پرهیزگار بوده و به خصلتهای نیکوی اخلاقی رفتار نماید.
دعا برای تعجیل فرج
با توجه به نقش مهم دعا و جایگاه والای آن، پیروان واقعی امام زمان(ع) در کنار انجام سایر تکالیف هر صبح و شام با تمام وجود برای تعجیل در فرج آن حضرت دعا میکنند و از خداوند متعال درخواست میکنند که از طریق ظهور هرچه سریعتر آنحضرت دلهای آنها را روشن سازد تا در سایه حکومت عدل جهانی آن حجت آخرین الهی به سعادت واقعی دست یابند وجود مبارک حضرت ولی عصر(ع) به شیعیان سفارش میکنند. برای تعجیل در فرج و ظهور من زیاد دعا کنید چرا که فرج و گشایش کار شما در آن است.
پیروی از نایبان امام زمان(ع)
اطاعت از فقهای جامع الشرایط که متخصصان تبیین احکام الهی در دوره غیبت هستند یکی از وظایف مهم شیعیان است. این بزرگواران از طرف ائمه اطهار(ع) به عنوان رهبران فکری و اعتقادی تعیین و نصب شدهاند. اسحاق بن یعقوب از امام زمان(ع) سؤال میکنند در زمان غیبت شما احکام و مشکلاتی را که برای ما پیش میآید از چه کسانی بپرسیم؟ حضرت در جواب ایشان مینویسند: در حوادث که پیش میآید به راویان احادیث ما (مجتهدین جامعالشرایط) مراجعه کنید چرا که آنان حجّت و نماینده من و من حجّت خدا بر آنان هستم. یا امام صادق(ع) میفرمایند: شما موظفید در زمانی که به ما دسترسی ندارید به فقهاء رجوع کنید و به گفته آنها عمل کنید و مبادا قول آنها را ردّ کنید چرا که ردّ قول آنها ردّ ما و ردّ ما ردّ خدا محسوب میشود.
آمادگی برای یاری امام زمان(ع)
یاران فداکار حضرت علاوه بر اخلاص، ایمان و استقامت و جانفشانی از امدادهای غیبی هم برخوردار خواهند شد. البته همه کارها از طریق امدادهای غیبی انجام نخواهد شد. بنابراین فراهم شدن تمام زمینههای یاری آنحضرت بویژه آمادگیهای نظامی یکی از وظایف عمده به حساب میآید. امام صادق(ع) میفرمایند: هریک از شما برای خروج حضرت قائم(ع) آماده باشند ولو این کار را از طریق تهیه یک تیر انجام دهند.
راهنمایی مردم در مسایل اعتقادی
در دوران بسیار خطیر غیبت به جهت پیدایش شبهات و خطراتی که اعتقادات دینی مردم را تهدید میکنند دینداری و پایبندی به احکام الهی بسیار مشکل خواهد بود لذا یکی از مهمترین وظایف قشر آگاه و اندیشمند جامعه آن است که از مرزهای عقیدتی دفاع کرده و به سؤالات و شبهات فکری و اعتقادی، پاسخهای مناسبی را ارایه نمایند. امام باقر(ع) در اشاره به اهمیت و فضیلت و ضرورت چنین عملی میفرمایند: کسانی که سرپرستی از یتیمان آل محمد(ص) را عهدهدار شوند ـ یتیمانی که از امامشان جدا شدهاند و در دست شیاطین و دشمنان اهلبیت(ع) گرفتارند ـ و آنها را نجات دهند و از سرگردانی رها سازند در پیشگاه الهی از درجات بسیار بالایی برخوردار خواهند شد.
دوست داشتن امام عصر(ع)
یکی از تکالیفی که در قبال امام زمان(ع) حتی از طرف پروردگار عالم مطرح شده است لزوم تحصیل محبّت آنحضرت است چرا که این تکلیف خود مردم را به تلاش برای شناخت بیشتر سوق میدهد از پیامبر اکرم(ص) نقل شده است در شب معراج خداوند تبارک و تعالی به من وحی فرمود که ای محمّد هرکدام از بندگانم اگر مرا آن قدر عبادت کند که از شدّت عبادت در آستانه مرگ قرار گیرد اما ولایت شما اهلبیت را نداشته باشد و در آن حال بمیرد او به جهنم خواهد رفت... آن گاه نور تک تک ائمه را به من نشان داد وقتی نوبت به قائم(ع) رسید فرمود: این قائم(ع) است... او را دوست بدار زیرا من او را و کسانی را که او دوست میدارند دوست دارم.
محزون بودن در فراق امام زمان(ع)
یکی از سیرههای مسلم ائمه اطهار(ع) ندبه و اظهار ناراحتی شدید در فراق حضرت مهدی(ع) است و این امر در نوع خود یک نوع آموزش تکلیف برای پیروان راستین مکتب اهلبیت(ع) است. گروهی از یاران امام صادق(ع) روزی به حضور آن حضرت رسیدند و او را در حالی دیدند مانند پدری فرزند مرده، با دلی سوزان در فراق عزیزی گریه میکنند و میفرمایند: ای آقای من، غیبت تو خواب از چشمانم ربوده و زمین را بر من تنگ کرده... چون دقت کردند متوجه شدند که آنحضرت به یاد سخنها و فراق دوران غیبت فرزند خود حضرت مهدی(ع) چنین ناله و ندبه میکنند.
تأسی و اقتدا به امام زمان(ع)
وقتی انسان کسی را به عنوان امام معصوم، الگو و مقتدای خود قرار داد باید در تمام رفتار و کردارها از او پیروی کند. یکی از ویژگیهای حضرت مهدی(ع) بیاعتنایی به دنیا و سادهزیستی است. آیا فردی که غرق در لذّات دنیوی است میتواند ادعا کند که من پیرو امام عصر(ع) هستم. بارزترین صفت امام زمان(ع) عدالت و عدلگستری است آیا کسی که به بندگان خدا ستم و تعدّی روا میدارد میتواند ادعای شیعه بودن آن حضرت را داشته باشد. پیامبر اکرم(ص) میفرمایند: خوشا به حال آن کس که قائم اهلبیت(ع) را درک کند در حالیکه در زمان غیبت آن حضرت به او تأسی داشته است.
استقامت و پایداری
در دوران غیبت فتنهها و گرفتاریهای بسیار زیادی رخ میدهد به گونهای که به توصیف امام(ع)، دینداری و پاسداری ایمان و اعتقاد همانند کندن خار با دست برهنه یا نگه داشتن سنگ گداخته از آتش در دست است. لذا پایداری در ارزشهای اعتقادی و حلّ نشدن در شرایط آلوده و نامناسب زمان یکی از وظایف مهمّ افراد منتظر است. پیامبر اکرم(ص) در تشویق به این امر مهم میفرمایند: خوشا به حال شکیبا پیشهگان دوران غیبت مهدی(ع) خوشا به حال آنانی که در چنین شرایط سختی در راه اهلبیت(ع) ثابت قدم و استوار میمانند. حضرت سجاد(ع) میفرمایند: کسی که در دوران غیبت بر ولایت ما ثابت قدم بماند پاداش هزار شهید همچون شهدای بدر و احد را خواهد داشت.
تولی و تبرّی
دوست داشتن دوستان خدا و اهلبیت(ع) و دشمن داشتن دشمنان و بدخواهان آنها یکی از تکالیف عمومی مسلمانان است اما در دوران غیبت رعایت این تکلیف ضرورت بیشتری پیدا میکند چرا که از این طریق تا حدّ زیادی آلام و گرفتاریهای پیروان اهلبیت(ع) برطرف میگردد. امام باقر(ع) میفرمایند: پیامبر اکرم(ص) میفرمودند: خوشا به حال کسی که دوستان قائم اهلبیت را در دوران غیبت دوست بدارد و با دشمنان آن حضرت به مخالفت برخیزد چنین کسی از دوستان و محبان من است و در روز قیامت از بهترین افراد امّت من محسوب خواهد شد.
تلاش در اصلاح جامعه
اهتمام به مسائل جامعه از طریق امر به معروف و نهی از منکر یکی از مهمترین تکالیف مردم در جامعه اسلامی است لذا کنارهگیری از جمع و بیتفاوت بودن به مسائل اجتماعی و سرنوشت دیگران یک امر مردود و غیرقابل قبولی است. پیامبر اکرم(ص) میفرمایند: هرکس که صبح کند و به اصلاح و نظام بخشیدن به امور مسلمانان اهتمام نورزد مسلمان نیست. یکی از اهداف قیام امام زمان(ع) از بین بردن ظلم و برقراری عدالت همگانی در سرتاسر عالم در آخرالزمان خواهد بود. آیا میتوان تصور کرد که انسانی که خود را پیرو آنحضرت میداند برای اصلاح جامعه گامی برندارد؟
رعایت حقوق اختصاصی امام زمان(ع)
برای امام زمان(ع) حقوق خاصی در نظر گرفته شده است که هر فرد مؤمنی در حد توان باید آنها را در دوره غیبت مدّ نظر داشته باشد به تعدادی از آنها اشاره میگردد.
الف: به پا خاستن در موقع ذکر نام یا القاب آنحضرت: سیره شیعیان در طول تاریخ برخاستن به هنگام شنیدن نام مخصوص آن حضرت بوده است. در مورد خاستگاه این سیره نقل میکنند: روزی در مجلس امام صادق(ع) یادی از امام زمان(ع) شد. امام صادق(ع) با تمام قد از جای خود برخاستند. همچنین روایت شده است که وقتی حضور امام رضا(ع) نامی از آنحضرت به بیان میآمد آنحضرت از جای خود بلند شدند و دستهای مبارکشان را به سر مینهادند و میفرمودند: خدایا در فرجش تعجیل بفرما و قیامش را سهل و آسان کن.
ب: دعا برای امام عصر(ع): دعا در فرهنگ اسلامی یکی از عوامل مهم توجه و عنایت خاص خداوند به انسان است. در آیهای از قرآن آمده است اگر دعای شما نبود خداوند به شما توجّهی نمیکرد. این مسأله در زمان غیبت اهمیت بیشتری مییابد. مخصوصا دعا برای سلامتی امام زمان(ع)، عزت، نصرت و تعجیل در ظهورش؛ ائمه اطهار(ع) همیشه مردم را به این موضوع مهم تذکر میدادند. یونس بن عبدالرحمن میگوید حضرت رضا(ع) همواره به دعا برای صاحبالامر(ع) توصیه میکردند.
ج: صدقه دادن به نیابت از امام زمان: یکی از نشانههای مهم مودّت و دوستی امام زمان(ع) مقدم داشتن آنحضرت بر خود در تمام کارهاست. سید بن طاوس در کتاب «کشف المحجة» در ضمن سفارشهایی به فرزند خود مینویسند: در پیروی و وفاداری و تعلق خاطر و دلبستگی به امام زمان(ع) به گونهای باش که خداوند و رسول(ص) و پدران آنحضرت و خود او از تو میخواهند هنگامی که نمازهای حاجت را به جای میآوری. حوائج آن بزرگوار را برخواستههای خود مقدم بدار. صدقهدادن از سوی آن جناب را پیش از صدقهدادن از سوی خودت و عزیزانت قرار بده و دعا برای آن حضرت را به دعای بر خودت مقدم بدار و خلاصه هرکار خیری که مایه وفای به حق آن حضرت است آن بزرگوار را مقدم بدار که این کار سبب احسان و توجه بیشتر آنحضرت به تو میشود.
د: وسیله توسل و طلب شفاعت از خدا: ائمه اطهار(ع) اسما، حسنایِ الهیاند و خداوند هم دستور داده است که بندگانش او را با اسماء حسنایش بخوانند. در نتیجه یکی از بهترین و کاملترین راههای توسل و حاجت خواستن از خداوند شفیع قراردادن اهلبیت عصمت(ع) است. حضرت رضا(ع) در این زمینه فرمودند: هرگاه سخنی و گرفتاری بر شما وارد شد به وسیله ما از خدای عزوجل کمک بخواهید به همین مناسبت در چگونگی توسل به خدا از طریق امام عصر(ع) چنین وارد شده است. بارخدایا من از تو میخواهم به حق ولی و حجتت امام زمان(ع) که مرا در تمام امور یاری کنی و به احترام او همه شرّ و بدیها را از من دور سازی...
خواندن دعای توفیق شناخت حجت
زُراره میگوید از امام صادق(ع) عرض کردم فدایت شوم اگر من دوره غیبت را درک کردم چه بکنم؟ حضرت فرمودند: ای زراره اگر آن دوره را درک کردی همیشه این دعا را بخوان. خدایا خودت را به من بشناسان اگر خودت را به من نشناسانی پیامبرت را نخواهم شناخت. خدایا رسولت را به من بشناسان که اگر او را به من نشناسانی حجت و ولیّت را نخواهم شناخت خدایا حجتت را به من بشناسان اگر حجتت را به من نشناسانی در دینم گمراه خواهم شد.
مهدویّت در کلام امام خمینی(ره)
انتظار فرج
ما هم انتظار فرج داریم و باید در این انتظار خدمت کنیم. انتظار فرج، انتظار قدرت اسلام است و باید کوشش کنیم تا قدرت اسلام در عالم تحقق پیدا کند و مقدمات ظهور فراهم شود.
رهبر ما
رهبر همه شما و ما وجود مبارک بقیةالله است و باید ماها و شما طوری رفتار کنیم که رضایت آن بزرگوار که رضایت خداست، بدست آوریم.
عرض اعمال به امام زمان(ع)
در روایات هم هست که هفتهای دومرتبه اعمال بر ولی امر امام زمان(ع) عرضه میشود. توجه داشته باشید کارهایتان طوری نباشد که وقتی عرضه شد بر امام زمان(ع) خدای نخواسته آزرده شود.
نیمه شعبان
چه مبارک است میلاد بزرگ شخصیتی که برپا کننده عدالتی است که بعثت انبیاء(ع) برای آن بود و چه مبارک است زادروز ابرمردی که جهان را از شرّ ستمگران و دغلبازان تطهیر مینماید و زمین را پس از آنکه ظلم و جور آن را فرا گرفته پر از عدل و داد مینماید و مستکبران جهان را سرکوب و مستضعفان جهان را وارثان ارض مینماید و چه مسعود و مبارک است روزی که جهان از دغلبازیها و فتنهانگیزیها پاک شود و حکومت عدل الهی بر سراسر گیتی گسترش یابد و منافقان و حیله گران از صحنه خارج شوند و پرچم عدالت و رحمت... حق تعالی بر بسیط زمین افراشته گردد و تنها قانون عدل اسلامی بر بشریت حاکم شود و کاخهای ستم و کنگرههای بیداد فرو ریزد.
اجرای عدالت
قضیه غیبت حضرت صاحب، قضیه مهمی است که به ما مسائلی را میفهماند منجمله اینکه برای یک همچو کار بزرگی که در تمام دنیا عدالت به معنای واقعی اجرا بشود در تمام بشر نبوده کسی الاّ مهدی موعود(ع) که خدای تبارک و تعالی او را ذخیره کرده است برای بشر.
منتظران امام زمان(ع)
ما منتظران مقدم مبارکش مکلف هستیم تا با تمام توان کوشش کنیم تا قانون عدل الهی را در این کشور ولی عصر(ع) حاکم کنیم.
مهدی منتظر(ع) در لسان ادیان و به اتفاق مسلمین از کعبه ندا سر میدهد و بشریت را به توحید میخواند. همه فریادها را از کعبه و مکه سر میدهند و ما باید از آنها تبعیت کنیم و ندای توحید کلمه و کلمه توحید را از آن مکان مقدس سر دهیم.
لزوم زمینه سازی برای ظهور
ارزش دارد که انسان در مقابل ظلم بایستد... نگذارد که این قدر ظلم زیاد بشود... ما تکلیف داریم. این طور نیست که حالا که ما منتظر ظهور امام زمان(ع) هستیم پس دیگر بنشینیم در خانههایمان تسبیح را در دست بگیریم و بگوئیم (عَجِّل عَلی فَرَجِه) با کار شما باید تعجیل بشود، شما باید زمینه را فراهم کنید برای آمدن او
مهدی(ع) خاتم ولایت
همان طوری که رسول اکرم(ص) به حسب واقع حاکم بر جمیع موجودات است حضرت مهدی(ع) همانطور حاکم بر جمیع موجودات است. آن خاتم رسل است و این خاتم ولایت، آن خاتم ولایت کلی بالاصالة است و این خاتم ولایت کلی به تبعیّت است.
چگونگی پیروزی امام زمان(ع)
آن روزی که ان شاء اللّه تعالی مصلح کل ظهور نماید، گمان نکنید که یک معجزه شود و یک روزه عالَم اصلاح شود بلکه با کوششها و فداکاریها، ستمکاران سرکوب و منزوی میشوند.
لزوم آمادگی برای ظهور امام زمان(ع)
و ما باید در این طور روزها و در این طور ایّام الله، توجه کنیم که خودمان را مهیا کنیم از برای آمدن آن حضرت. من نمیتوانم اسم رهبر روی ایشان بگذارم، بزرگتر از این است. نمیتوانم بگویم که شخص اوّل است، برای اینکه دوّمی در کار نیست. ما ایشان را نمیتوانیم با هیچ تعبیری تعبیر کنیم الاّ همین «مهدی موعود» ما باید خودمان را مهیا کنیم از برای این که اگر موفق شدیم ان شاءالله به زیارت ایشان طوری باشد که روسفید باشیم پیش ایشان
اقامه عدل هدف امام زمان(ع)
زندگی حضرت صاحب(ع) زندگی همه انبیای عالم، همه انبیاء از اوّل، از آدم تا حالا همهشان این معنی بوده است که در مقابل جور حکومت عدل را میخواستند درست کنند.
بزرگترین عید بشر
عید تولد حضرت مهدی(ع) بزرگترین عید برای تمام بشر است.
سخنان مقام معظم رهبری در مورد امام مهدی(عج)
امید و اعتقاد به مهدویت
ـ امید و اعتقاد به مهدویت پیامدهایی دارد که برای هر ملتی، در حکم خون در کالبد به مثابه روح در جسم است. گاهی دستهای قدرتمند ملتهای ضعیف را به جایی میرسانند که امیدشان را از دست میدهند و دیگر هیچ اقدامی نمیکنند... امروز استکبار جهانی مایل است که ملتهای مسلمان، از جمله ملت عزیز ایران دچار این حالت بشوند.... خبرهایی که تنظیم میکنند برای مأیوس کردن مردم است برای چی؟ برای این که این مجموعه انسانی که دارد با امید کار میکند این جوشش و این امید را از او بگیرند، آن را به یک موجود مرده یا شبیه مرده تبدیل بکنند تا بتوانند هرکاری مایلند انجام بدهند.
ـ اعتقاد به مهدویت، به وجود مقدس مهدی موعود (ارواحنافداه) امید را در دلها زنده میکند. هیچ وقت انسانی که معتقد به این اصل است ناامید نمیشود؛ چرا؟ چون میداند یک پایان روشن و حتمی وجود دارد... سعی میکند که خودش را به آن برساند... وقتی (دشمنان) نتوانستند این عقیده را از مردم بگیرند سعی میکنند آن را در ذهنهای مردم خراب کنند. خراب کردن این عقیده به این صورت است که بگویید آقا میآید و همه کارها را درست میکند. این خراب کردن عقیده است... این تبدیل کردن یک داروی مقوّی به یک داروی مخدّر و خوابآور است.
لزوم زمینه سازی برای ظهور مهدی(ع)
چه علتی داشت که بسیاری از انبیای بزرگ اولیالعزم آمدند و نتوانستند دنیا را از بدیها پاک و پیراسته کنند؟ زیرا زمینهها آماده نبود. چرا امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب(ع) در زمان خودش با آن قدرت الهی با آن علم متصل به معدن الهی نتوانست ریشه بدی را بخشکاند؟... چون زمینه نامساعد بود، زمینه را نامساعد کرده بودند، زمینه را زمینه دنیاطلبی کرده بودند... اگر امام زمان(ع) (نیز) در یک دنیای بدون آمادگی تشریف بیاورند، همان خواهد شد؛ باید آمادگی باشد.
مهدی(ع) مظهر رحمت الهی
مهدی موعود(ع) مظهر رحمت و قدرت حق و مظهر عدل الهی است و کسانی که بتوانند با این کانون شعاع رحمت و تفضّلات الهی ارتباط روحی و معنوی برقرار کنند در قرب به خداوند توفیق بیشتری مییابند؛ زیرا نقش توسل و توجه و ارتباط قلبی با آن حضرت موجب عروج و رشد روحی و معنوی انسان میشود... ایمان و اعتقاد به امام زمان(ع) مانع از تسلیم شدن است و ملتهای باایمانی که حضور قلب عالم امکان را در ایمان خود احساس میکنند از حضور او امید و نشاط میگیرند و برای مجد و عظمت اسلام مبارزه و مجاهدت میکنند و با تکیه بر همین امید درخشان بود که ملت بزرگ ایران پرچم اسلام را به اهتزاز درآورد و افتخار طول تاریخ بشر و تاریخ اسلام شد.
نیمه شعبان عید حقیقی بشریّت
روز ولادت حضرت مهدی موعود(ارواحنا فداه) یک عید حقیقی برای همه افراد بشر است و نیز آن کسانی که ستمی کشیدند، رنجی بردند، دلی سوزاندند، اشکی ریختند و انتظاری کشیدند و کسانی که با مشاهده ناملایمات در طول حیات خود و در هر نقطهای از عالم ـ و حتی در هر نقطهای از تاریخ ـ مصیبتی تحمل کردند. همه آنها در مثل چنین روزی و به یاد امروز، احساس شادمانی و امید و نشاط کردهاند. این ولادت بزرگ و این حقیقت عظیم متعلق به یک ملت و یک زمان خاص نیست، بلکه متعلق به بشریت است... همه انسانهای طول تاریخ، نسبت به این پدیده عظیم و شگفتآور احساس نیاز معنوی و قلبی کردهاند... همه کسانی که از ظلمی رنج بردهاند چه آنهایی که به خود آنها ظلم شده است و رنج بردهاند و چه کسانی که به ستمکشی دیگران نگاه کردهاند و رنج بردهاند ـ با یاد ولادت این منجی عظیم تاریخ و بشر در دلشان امیدی به وجود میآید.
اثر معنوی اعتقاد به مهدویت
قضیه ولادت آن بزرگوار و اعتقاد به این حقیقت...آثار عظیمی [دارد]... اوّل از جهت معنوی و روحی و تقرّب الیاللّه و نیز تکامل فردی انسان است. کسی که اعتقاد به این مسأله دارد چون با مرکز تفضّلات الهی و نقطه اصلی و کانون شعاع رحمت حق یک رابطه روحی برقرار میکند، توفیق بیشتری برای برخورداری از وسایل عروج روحی و تقرب الی اللّه دارد. به همین خاطر اهل معنی و باطن در توسلات معنوی خود این بزرگوار را مورد توجه و نظر دایمی قرار میدهند و به آن حضرت توسل میجویند و توجه میکنند. نفس پیوند قلبی و تذکر و توجّه روحی به آن مظهر رحمت و قدرت و عدل حق تعالی انسان را عروج و رشد میدهد و وسیله پیشرفت انسان را (روحا و معنا) فراهم میکند.
انتظار چیست
انتظار ظهور امام زمان(ع) به معنای انتظار پر شدن جهان از عدل و داد و عدالت برای همه انسانها است، انتظار رفع ظلم از صحنه زندگی بشر و انتظار فرارسیدن دنیایی برتر از لحاظ معنوی و مادی است.
انتظار به معنی اشتیاق انسان برای دسترسی به وصفی برتر و بالاتر است و این حالتی است که بشر همیشه باید در خود حفظ کند و پیوسته در حال انتظار فرج الهی باشد.
انتظار چیز عجیبی است و دارای ابعاد گوناگونی میباشد یکی از ابعاد انتظار، اعتماد و امیدواری به آینده و مأیوس نبودن است. همین روح انتظار به انسان تعلیم میدهد تا در راه خیر و صلاح مبارزه کند. اگر انتظار و امید نباشد، مبارزه معنی ندارد و اگر اطمینان به آینده هم نباشد انتظار معنی ندارد. انتظار واقعی با اطمینان و اعتماد ملازم است کسی که شما میدانید خواهد آمد، انتظارش را میکشید و انتظار کسی که به آمدنش اعتماد و اطمینان ندارید، انتظاری حقیقی نیست. اعتماد لازمه انتظار است و این هر دو ملازم با امید است و امروز این امید امری لازم برای همه ملتها و مردم دنیا میباشد.
حکومت حضرت مهدی(ع)
حکومت الهی حضرت بقیةالله(ارواحنافداه) حکومتی است که در آن مقررات حاکم بر مردم، خواست امریکا و دیگر قدرتهای زورگوی شرق و غرب نیست، بلکه حکومت عدالت، مواسات و مساوات و حکومت معنویت و فضیلت است؛ امروز هر کسی که برای عدالت، در راه دین و خدمت به محرومان حرکت میکند باید خوشحال و امیدوار باشد؛ زیرا آینده متعلق به اوست.
وظیفه و رابطه ما با امام زمان(ع)
اگر آن حضرت با کفر میجنگد و برای عدالت زحمت میکشد و مجاهدت میکند ما هم مأموم و دنبالهرو او هستیم، باید برای گسترش عدالت مجاهدت کنیم... اگر آن حضرت پرچم دین و قرآن و نظام الهی را در سرتاسر عالم خواهد گستراند ما هم که پیرو و معتقد به او هستیم باید تا حدّی که در توان ماست در گوشهای از دنیا پرچم اسلام را برافراشته نگاه داریم... فاصله میان ما و امام زمان(ع) به معنای فاصله یک امام و مأموم است. این برداشت مثبت موجب شد که دلهای روشن و فکرهای صحیح در صدد مبارزه برآیند و همین برداشت جمهوری اسلامی را به وجود آورد.
انسان و جهان در حکومت امام زمان(ع)
ما اعتقاد داریم که با ظهور مهدی موعود(ع) اندیشه و عقول بشری از همیشه خلاقتر خواهد بود. ملتها با یکدیگر نمیجنگند، از دستهای جنگ افروز اثری نخواهد بود و صلح و امنیت در مقیاس جهانی آن به وجود خواهد آمد و ما برای چنین دورانی باید تلاش کنیم تا جهان روز به روز به این عصر آرمانی نزدیکتر شود.
ویژگیهای جامعه امام زمان(ع)
ولی عصر(عج) میراث بر همه پیامبران الهی است که میآید و گام آخر را در ایجاد آن جامعه الهی بر میدارد... آن جامعه، جامعهای است که اولیای خدا در آن عزیزند و دشمنان خدا در آن ذلیل و خوار هستند... جامعهای است که حدود الهی در آن اجرا میشود، یعنی همه حد و مرزهایی که خدا معین کرده است در جامعه امام زمان مراعات میشود. امام زمان(ع) وقتی که ظهور میکند جامعهای میسازد که بطور خلاصه چند خصوصیت دارد... امام زمان(ع) جامعهاش را بر چند پایه بنا میکند. اولاً بر نابود کردن و قلع و قمع کردن ریشههای ظلم و طغیان... نه ظلم اقتصادی و نه ظلم سیاسی و نه ظلم فرهنگی و نه هیچ ستمی در آن جامعه دیگر وجود نخواهد داشت... دوم خصوصیت جامعه ایدهآلی که امام زمان(ع) آن را میسازد بالارفتن سطح اندیشه انسان است هم اندیشه علمی انسان و هم اندیشه اسلامی انسان.
ابعاد انتظار فرج
قانع نشدن به وضع موجود و تلاش فزاینده و مستمر در انجام اعمال نیک و خیر یک بعد از انتظار است... امید به آیندهای روشن که در آن سرتاسر زندگی بشر را تفکر الهی فرا خواهد گرفت، بعد دیگر انتظار است... مردم ما باید روح انتظار را به تمام معنا در زندگی خود زنده کنند...
نقش انتظار فرج
انتظار فرج موجب بیداری ملتها در برابر استکبار و دستیابی به وضع برتر میشود.
شباهت امام زمان(ع) به انبیاء و اوصیاء
بر طبق روایات زیادی که نقل شده است امام زمان(ع) از جهات بسیار فراوانی به انبیاء و اوصیاء الهی شباهت دارند. حتی در ضمن روایتی امام صادق(ع) میفرمایند: هیچ معجزهای از معجزات انبیاء و اوصیاء نیست مگر اینکه خداوند تبارک و تعالی مثل آن را به دست قائم(ع) ظاهر میگرداند تا حجّت را بر دشمنان تمام کند. و همینطور در روایت دیگر میفرمایند: سنتهای پیامبران و آنچه از غیبتها برای آنها واقع شده است در قائم ما اهلبیت نیز به طور کامل واقع خواهد شد.
در اینجا برخی از شباهتهای امام زمان(ع) به بعضی از انبیاء و ائمه(ع) اشاره میگردد.
شباهت به حضرت آدم(ع)
همانطور که خداوند حضرت آدم(ع) را خلیفه خود در زمین قرار داد و فرمود من در زمین خلیفهای قرار میدهم. حضرت بقیّةالله(ع) را نیز وارث زمین ساخته و خلیفه خود قرار خواهم داد. امام صادق(ع) در تفسیر آیه خداوند وعده داده است به کسانی از شما که ایمان آورده و عمل صالح انجام دهند در زمین خلافت بخشد. فرمودند: او قائم ما و اصحابش است. و باز همانگونه که حضرت آدم(ع) زمین را با عبادت خدا زنده کرد قائم(ع) نیز زمین را با دین خدا و عبادت و عدالت و برپایی حدود الهی بعد از مردن آن به کفر و معصیت اهل آن زنده خواهد ساخت.
شباهت به نوح(ع)
حضرت نوح(ع) را به خاطر عمر طولانی شیخ الانبیاء میگویند، و امام عصر(ع) نیز به جهت عمر بسیار زیادی که خواهند داشت به شیخ الاوصیاء معروفند از حضرت صادق(ع) روایت شده است که حضرت نوح(ع) دو هزار و پانصد سال عمر کردند.
و امام زمان(ع) در نیمه شعبان سال دویست و پنجاه هجری متولد شدهاند و تا زمانی که خداوند مصلحت بدانند زنده خواهند بود. در اشاره به این حقیقت حضرت سجاد(ع) میفرمایند: در قائم ما سنتی از سنتهای نوح(ع) هست که آن طولانی بودن عمر ایشان است و همینطور که حضرت نوح(ع) زمین را از لوث وجود کفّار پاک کردند امام عصر(ع) نیز پس از ظهور زمین را از بیعدالتی و بدیها و آلودگیها پاک خواهند کرد و بالاخره همانطور که تخلّف از دستورات نوح و کشتی او سبب هلاک بود تخلّف از دستورات امام عصر(ع) نیز موجب هلاکت خواهد بود.
شباهت به حضرت ابراهیم(ع)
وقتی مردم از آیین حضرت ابراهیم(ع) سرباز زدند آن حضرت از آنها کنارهگیری کردند، که آیات چهل و هشت و چهل و نه سوره مریم به این مسئله دلالت دارد. امام عصر(ع) نیز به جهت عدم آمادگی مردم و مصالح دیگری که خداوند عالم به آنهاست دو دوره غیبت در طول زندگی خود دارند و همانطور که حضرت ابراهیم(ع) خانه کعبه را بنا کرده و حجرالاسود را در جای خاص خود نصب کردند بر طبق روایتی از امام صادق(ع) چون امام زمان(ع) ظهور کنند مسجد الحرام و مقام ابراهیم را به همان جای اوّل و حدود اولی که داشتهاند بر میگردانند.
شباهت به حضرت موسی(ع)
همانگونه که حمل و ولادت حضرت موسی(ع) به جهت خطری که از ناحیه فرعون متوجّه آن حضرت بود مخفیانه انجام گرفت به همان صورت حمل و تولد امام عصر(ع) به خاطر خطراتی که از طرف خلفای عباسی آن حضرت را تهدید میکرد در نهان واقع شد و حضرت موسی(ع) در دوران رسالتشان دو بار از مردم غایب شدند یکی از آنها رفتن از مصر به مدین بود که حدود بیست و هشت سال طول کشید و دوّمی غیبتی بود که در رفتن به میقات با پروردگار حدود چهل روز طول کشید به همین ترتیب امام زمان(ع) نیز در دوران امامتشان دو دوره غیبت دارند. امام صادق(ع) در این بار میفرمایند: در قائم ما سنتی از سنن موسی بن عمران هست وقتی راوی میپرسد آن چیست حضرت میفرمایند: مخفی بودن ولادت و غیبت از قوم.
شباهت به حضرت صالح(ع)
امام صادق(ع) میفرمایند: حضرت صالح(ع) مدتی از قوم خود غائب شد روزی که از آنها غائب شد میانسال و خوش هیکل بود. هنگامی که برگشت او را نشناختند و آنها به سه طایفه تقسیم شدند طایفهای او را منکر شدند و طایفهای دیگر در وی تردید کردند ولی دستهای همچنان با ایمان و یقین او را پذیرفتند و از وی پیروی نمودند... همانا مَثَل قائم ما نیز مَثَل حضرت صالح(ع) است. یعنی مردم پس از ظهور آن حضرت به سه طایفه تقسیم خواهند شد. اهل یقین، اهل شک، منکران که آن حضرت با هر یک از این سه دسته آنچنان که شایسته است رفتار خواهد کرد تا حجّت بر همگان تمام شود.
شباهت به حضرت یعقوب(ع)
خداوند متعال پس از مدت زمان زیادی امور حضرت یعقوب(ع) را سر و سامان داد و پریشانی او را برطرف ساخت به همان صورت مصلحت الهی چنین اقتضاء کرده است که پریشانی امور حضرت ولی عصر(عج) را نیز بعد مدت زمان طولانی بدنبال ظهورشان سامان بخشد. حضرت یعقوب(ع) برای حضرت یوسف(ع) خیلی گریه میکردند. امام عصر(ع) نیز برای جدشان امام حسین(ع) خیلی گریه میکنند و در زیارت ناحیه در این باره میفرمایند به جای اشک برای تو خون گریه میکنم و بالاخره اینکه حضرت یعقوب(ع) منتظر فرج بودند به همین منوال حضرت مهدی(ع) نیز همواره منتظر فرج هستند.
شباهت به حضرت یوسف(ع)
همانطور که حضرت یوسف(ع) زیباترین اهل زمان خود بودند امام زمان(ع) زیباترین فرد عصر خویشاند و باز همانگونه حضرت یوسف(ع) مدت زیادی غایب شدند به گونهای که وقتی برادران آن حضرت به مجلس او وارد شدند او را نشناختند ولی او همه آنها را شناخت به همین صورت دوره غیبت حضرت بقیّةالله(ع) بسیار طول خواهد کشید در عین حال در این مدت او در میان آنها راه میرود و آنان را میشناسد ولی آنها او را نمیشناسند. امام باقر(ع) در این باره میفرمایند: در صاحب الامر سنتی از سنتهای یوسف(ع) هست که همانا دوره غیبت اوست. بالاخره همانطور که کار حضرت یوسف(ع) یک شبه سامان یافت خدا کار حضرت مهدی(ع) را نیز در یک شب اصلاح خواهد کرد.
شباهت به حضرت خضر(ع)
مهمترین ویژگی حضرت خضر(ع) طولانی بودن عمر آن حضرت است که به اتفاق همه مسلمانان آن حضرت هنوز زنده هستند یکی از شباهتهای حضرت مهدی(ع) به حضرت خضر(ع) همین طولانی بودن عمر است. امام صادق(ع) در ضمن روایتی میفرمایند: بنده صالح خضر(ع) را خداوند عمر طولانی عنایت فرمود نه به خاطر نبوّتی که برایش تقدیر کرده باشد، یا کتابی بر او نازل کند، و نه بخاطر آیینی که شرایع دیگر را با آن نسخ نماید و نه برای امامتی که بندگان خود را به اقتدای او ملزم سازد... بلکه چون در علم خداوند تبارک و تعالی مقدر شده بود که عمر قائم(ع) در دوران غیبت طولانی خواهد شد (تا آنجا که بندگان او باور نخواهند کرد که فردی آن همه عمر کند) در نتیجه خداوند عمر حضرت خضر(ع) را طولانی ساخت تا برهانی باشد بر امکان طولانی بودن عمر حضرت قائم(ع)
شباهت به حضرت داود(ع)
خداوند حضرت داود(ع) را در زمین خلیفه قرار داد و فرمود: یا داود ای داود ما تو را خلیفه در زمین قرار دادیم. امام زمان(ع) هم خلیفه خداوند در روی زمین هستند لذا وقتی امام رضا(ع) به آن حضرت دعا میکنند با این تعبیر از او یاد میکنند. پروردگار از ولی و خلیفه خودت (امام زمان(ع)) [بلاها و گرفتاریها را]بر طرف کن گذشته از آن قضاوت و داوریهای حضرت مهدی(ع) همانند داوری حضرت داود(ع) خواهد بود یعنی به علم خود عمل خواهد کرد و بیّنه و شاهد از مدعی و طرفین دعوا درخواست نخواهد کرد.
شباهت به حضرت سلیمان(ع)
خداوند در زمانی که هنوز حضرت سلیمان(ع) بالغ نشده بود او را به نبوّت برگزید. امام جواد(ع) در این باره میفرمایند: خداوند تبارک و تعالی به داود(ع) وحی فرمود که سلیمان را خلیفه خود سازد در حالیکه وی در این حال کودکی بیش نبود. اعتقاد همه مسلمانان خداوند حضرت مهدی(ع) را در حالیکه بیش از پنج سال عمر نداشتند به امامت برگزیدند. از طرف دیگر حضرت سلیمان(ع) از خداوند حکومتی را درخواست کرد که تا آن زمان کسی چنان حکومتی نداشت. بر طبق روایات خداوند به حضرت قائم نیز حکومتی خواهد داد که برای احدی از اولین و آخرین (از نظر کمیت و کیفیت) چنان حکومتی نبوده است.
شباهت به حضرت یونس(ع)
در سیره حضرت یونس(ع) آمده است که یونس بن متی پس از دوره غیبتی که داشت به میان قوم خود در قیافه جوانی در سن پیری بازگشت. در همین زمینه اباصلت هِرَوی از امام رضا(ع) سؤال میکنند که حضرت مهدی(ع) با چه خصوصیات و شمایلی ظهور خواهند کرد؟ حضرت رضا(ع) در جواب میفرمایند: نشانه قائم ما این است که در سن یک پیرمرد و به صورت یک جوان است به طوری که هرکس آن حضرت را ببیند او را چهل ساله یا کمتر میپندارد. امام باقر(ع) در روایتی میفرمایند: شباهت قائم آل محمد(ص) به یونس بن متی این است که پس از غیبت در قیافه جوانی به سوی قوم خود بر میگردد.
شباهت به حضرت محمّد(ص)
در توصیف شباهتهای حضرت مهدی(ع) به پیامبر اکرم(ص) روایات زیادی از اهلبیت(ع) وارد شده است از جمله پیامبر اکرم(ص) در این باره میفرمایند: مهدی از فرزندان من است نام او نام من، کنیه او کنیه من است، او شبیهترین مردم بر من از جهت سیمای ظاهری و صفات باطنی است. و در مورد دیگری میفرمایند: نهمین نفر از [جانشینان من [قائم اهل بیت من و مهدی امّت من است که در رفتار و گفتار و کردار شبیهترین مردم به من است.
محمد بن مسلم میگوید: روزی خدمت امام باقر(ع) رسیدم تا درباره قائم آل محمد سؤالاتی را از آن حضرت بپرسم پیش از آن که من سؤالی کنم حضرت فرمودند: محمد بن مسلم در قائم آل محمد پنج شباهت از شباهت پیامبران هست. شباهتی که به یونس دارد غیبت اوست که بعد از پیری به صورت جوانی به قوم خود بر میگردد. شباهت او به یوسف غیبت و پنهانی او از خواص خود و مردم است... شباهتی که به موسی دارد ترس ممتد او از مردم و غیبت طولانی و مخفی بودن ولادتش است. مشباهتی که به عیسی دارد اختلافی است که مردم درباره او دارند زیرا جماعتی گفتند او متولد نشده و عدهای گفتند او مرده و گروهی گفتند او را کشتند و به دار آویختند. اما شباهتش به حضرت محمد(ص) قیام به شمشیر و از بین بردن جباران و گردنکشان است.
شباهت به حضرت علی(ع)
یکی از صفات بسیار بارز حضرت علی بن ابیطالب(ع) سادهزیستی و زهد و قناعت ایشان است که در اوج حکومت خود به قرصی نانِ جوین اکتفا کرده بود و لباسی که میپوشید چهاردرهم بیشتر قیمت نداشت. امام رضا(ع) در توصیف نوع زندگی حضرت مهدی(ع) پس از ظهور و تشکیل حکومت جهانی میفرمایند: لباس قائم(عج) چیزی جز پارچه خشن نیست و غذایش نیز تنها یک غذای ساده و بیاهمیت است. باز در این باره امام صادق(ع) به عثمان بن حماد میفرمایند: هنگامی که قائم ما قیام کند نظیر لباس حضرت علی(ع) را میپوشد و از خط و مشی او پیروی مینماید.
شباهت به حضرت سجاد(ع)
حضرت سجاد(ع) را به جهت عبادات زیادی که داشتهاند «زینالعابدین» و «سیدالعابدین» مینامند یکی از کنیزان آن حضرت در توصیف روزهها و عبادتهای شبانه آن حضرت میگوید: هیچ گاه در روز برایش غذا نبردم و هیچ شبی برای آن حضرت رختخوابی پهن نکردم.
این جمله کنایه از آن دارد که حضرت سجاد(ع) اغلب روزها را به روزه و شبها را به شبزندهداری و عبادت میگذراند. در زمینه توصیف عبادات حضرت مهدی(ع) نیز روایات زیادی نقل شده است از جمله امام کاظم(ع) میفرمایند: پدرم فدای آن کس که شبهایش را در حال سجده و رکوع به درگاه خداوند متعال و شبزندهداری خواهد گذراند.
شباهت به حضرت امام صادق(ع)
بارزترین صفت امام صادق(ع) کثرت علم و کمک به گسترش آن و بیان احکام الهی برای مردم است به گونهای که در رشتههای مختلف علمی حدود چهار هزار نفر از آن حضرت روایتها نقل کردهاند. با این همه خود امام صادق(ع) میفرمایند: علم و دانش بیست و هفت حرف است و همه آنچه پیامبران آوردهاند تنها دو حرف آن است و مردم تاکنون جز با آن دو حرف با بخشهای دیگر علوم آشنایی ندارند. هنگامی که قائم ما قیام کند بیست و پنج حرف دیگر را آشکار خواهد ساخت و آن را در بین مردم رواج خواهد داد. و احکام شرعی جدیدی را که تا به آن روز چنان احکامی سابقه ندارد به اجرا درخواهد آورد.
ت: شباهت به حضرت امام حسین(ع)
از جمله شباهتهای امام زمان(ع) به حضرت سیدالشهداء(ع) تلاش در احیای امر به معروف و نهی از منکر است، طبق یکی از سخنان امام حسین(ع) هدف از قیام آن حضرت در نهضت عظیم عاشورا عملی ساختن اصل امر به معروف و نهی از منکر است و امام حسین(ع) دست بیعت به طاغوت زمان خود ندادند، امام عصر(ع) هم غایب شدند تا بیعت هیچ طاغوتی در گردن آن حضرت نباشد. امام حسین(ع) قیام خود را از مکه شروع کردند و به مردم فرمودند: هرکس جان خود را در راه خدا میبخشد و خود را برای لقای حقّ آماده کرده است با ما بیاید. بر طبق روایت امام باقر(ع): حضرت مهدی(ع) از مکه ظهور میکند و به مردم میفرماید: ای مردم ما از خداوند یاری میخواهیم هرکه میخواهد ما را اجابت کند.
علل غیبت و طولانی شدن آن
با بررسی مجموعه روایاتی که از معصومین(ع) رسیده است، مهمترین دلایل غیبت را میتوان چنین برشمرد:
الف: غیبت، سرّی نهان دارد
در تعدادی از روایات از تصریح به علت غیبت خودداری شده است. عبداللّه بن فضل هاشمی از حضرت صادق(ع) شنیدند که آن حضرت فرمودند: صاحبالامر غیبتی دارند که ناچار از آن هستند... به آن حضرت عرض کردم: یابن رسولاللّه(ص) چرا قائم(ع) غیبت میکنند؟ امام صادق(ع) در جواب فرمودند: به علتی که ما اجازه نداریم آن را آشکار کنیم. دوباره عرض کردم: چه حکمتی در غیبت او هست؟ فرمودند: همان حکمتی که در غیبت سفیران و حجتهای پیش از او بوده است، حکمت غیبت قائم(ع) ظاهر نمیشود مگر پس از ظهورشان... ای پسر فضل موضوع غیبت سرّی از اسرار خداست چون خدا را حکیم میدانیم باید اعتراف کنیم همه کارهایش از روی حکمت صادر میشود گرچه تفصیلش برای ما مجهول باشد.
ب: امتحان و آزمایش مردم
بر اساس سنتهای الهی، غیبت امام عصر(ع) در آخرالزمان، یکی از بسترهای مهم امتحان به حساب میآید. در حدیثی جابر بن عبداللّه انصاری از پیامبر اکرم(ص) میپرسند: یا رسولاللّه(ص) آیا برای فرزندتان امام مهدی(ع) غیبتی هست؟ حضرت میفرمایند: آری به خدا سوگند، چنین دورهای برای قائم ما هست تا بدین وسیله، خداوند مؤمنان را خالص ساخته، و کافران را به جزای اعمالشان برساند.
یکی از یاران امام باقر(ع) هم به آن حضرت عرض میکنند: فرج شما کی خواهد رسید؟ امام(ع) میفرمایند: هیهات هیهات فرج تا وقتی که شما تصفیه نشوید و افراد آلوده از پاک جدا نشوند، واقع نخواهد شد.
ج: حفظ وجود امام معصوم(ع)
پیامبر گرامی اسلام(ص) و ائمه اطهار(ع) بشارت ظهور حضرت مهدی(ع) و برچیده شدن بساط جور را داده بودند و دشمنان حقیقت نیز در صدد بودند تا آن حضرت را به شهادت برسانند. با اینکه تلاشهایی در این راستا به انجام رساندند اما لطف الهی همواره نگهبان حضرتش بوده است.
پیامبر اکرم(ص) در این باره میفرمایند: فرزندم مهدی(ع) ناگزیر از غیبت هستند. سؤال شد: برای چه غائب میشوند؟ فرمودند: چون اگر غائب نشوند خطر جانی آن حضرت را تهدید میکند.
د: بیعت نکردن با طاغوتها
امام صادق(ع) میفرمایند: از این رو قائم آل محمد(ص) در دوره غیبت به سر میبرند که در هنگام ظهور و قیام مسلحانه، بیعت و عهد و پیمان کسی بر عهده خود نداشته باشند.
حضرت ولی عصر(ع) نیز در نامهای به اسحاق بن یعقوب نوشتهاند: هیچ یک از پدران من نبودند مگر آنکه بیعت [ولو ظاهری] طاغوتی را در عهده خود داشتند اما من وقتی که قیام میکنم بیعت احدی از طاغوتهای زمانه را در گردن نخواهم داشت.
ه: ناسپاسی از نعمت امامت
سپاسگزاری از نعمتهای الهی باعث فراوانی و ناسپاسی سبب زوال نعمتهاست. قرآن کریم در این باره میفرماید: خداوند نعمتی را که به قومی داد، از آنها باز پس نمیگیرد مگر اینکه خود آنها از نظر درونی تغییر پیدا کنند (شایستگی داشتن آن نعمت را از دست بدهند)
امام معصوم یکی از نعمتهای بزرگ الهی به جوامع بشری است تا آنها را به سر منزل سعادت برسانند. وقتی جامعه قدردان این نعمت نباشد، زمینه ناخشنودی خدا فراهم میشود. امام باقر(ع) میفرمایند: وقتی خداوند از بندگانش خشمگین شد [به واسطه اعمال آنها] ما اهلبیت را از مجاورت با آنها دور میسازد.
و: نبودن یاران خالص
وجود یارانی فداکار، شجاع و باایمان زمینهساز حضور آن حضرت بوده و هست. امام کاظم(ع) به یکی از یاران خود میفرمایند: من به تو سخنی را میگویم که پدران من نیز پیش از من آن را بارها گفتهاند و آن اینکه اگر در میان شما به تعداد افرادی که در جنگ بدر [پیامبر(ص) را یاری کردند] بودند قیام کننده ما [اهلبیت(ع)] قیام میکرد. از این سخن و نظایر آن معلوم میشود یکی از علل غیبت و عدم ظهور حضرت مهدی(ع) نبودن یاران مخلص در حدّ لازم است.
ز: همدل نبودن شیعیان در ولایت
پراکندگی در بین شیعیان از موانع ظهور است. امام زمان(ع) در ضمن نامهای میفرمایند: اگر شیعیان ما (که خداوند بر توفیقاتشان بیفزاید) در راه ایفای پیمانی که بر دوش دارند همدل میشدند به فیض ملاقات ما نائل میشدند و ملاقات ما به تأخیر نمیافتاد و سعادت دیدار ما زودتر نصیب آنها میشد دیداری که بر مبنای شناخت و صداقتی راستین از آنان نسبت به ماست.
ح: پیروی از سنت پیامبران
حنان بن سدیر به نقل از پدرش از امام صادق(ع) نقل میکند که آن حضرت فرمودند: قائم ما غیبتی دارند که مدت آن طولانی خواهد بود. راوی پرسید: یابن رسول اللّه علت آن چیست؟ امام فرمودند: خداوند نمیخواهد این امر انجام شود مگر اینکه تمام سنتهایی را که پیامبران در غیبتهایشان داشتهاند در این غیبت قرار دهد. همانگونه که در قرآن کریم آمده است: سنتهای گذشتگان در مورد شما جمع خواهد شد.
ط: ستم به اهلبیت(ع)
علی بن ابیطالب(ع) به مناسبتی به توصیف وقایع و پیشامدهای دوران غیبت امام زمان(ع) پرداخته، میفرمایند: تحیر و سرگردانی دوران غیبت قائم ما شبیه تَحَیُّر و سرگردانی قوم حضرت موسی(ع) خواهد بود و بلکه تحیر و سرگردانی شما مردم در دوره غیبت صاحب الامر(ع) چندین برابر قوم موسی خواهد بود و این پیشامدها در اثر ظلم و ستمهایی که بعدها به فرزندان من روا خواهید داشت به شما روی خواهد آورد.
در جای دیگر میفرمایند: خداوند به زودی مردم را به خاطر ظلم و ستمها و زیادهرویهایی که در حق خود انجام میدهند از دیدن حجت الهی محروم خواهد ساخت.
ی: گناهان و اعمال ناشایست
ارتکاب معاصی شایستگی همنشینی با معصومین(ع) را از انسان میگیرد. امام عصر(ع) در توقیعی به شیخ مفید(ره) مینویسند:
آنچه ما را از مردم پوشیده داشته است جز اعمال ناپسند و نکوهیدهای که از آنها صادر میشود و ما آن را برای آنان نمیپسندیم، چیز دیگری نیست.
فرمایشات امام زمان(ع)
حق با اهلبیت(ع) است
باید بدانند که حق با ما و در نزد ماست اگر کسی غیر از ما (اهلبیت) چنین ادعایی بکند او دروغگوست.
راه کسب معرفت
جز از طریق ما اهلبیت بدنبال معارف رفتن مساوی با انکار ماست.
اثر دوری از اهلبیت(ع)
هرکسی که ما (خاندان پیامبر) از او بیزاری جوئیم خداوند و فرشتگان الهی و پیامبران و اولیاء الهی نیز از او بیزار و روی گردان خواهند بود.
فایده حجت خدا
من برای اهل زمین مایع آرامش و امنیت هستم به همان صورتی که ستارگان برای اهل آسمانها مایع آرامش و امنیتاند.
تکلیف مردم در دوران غیبت
وقتی از آنحضرت سؤال میشود که در دوران غیبت وقتی حوادثی پیش میآید جهت انجام تکلیف و یا شناخت آن به چه کسانی رجوع کنیم حضرت میفرمایند: در رویدادهای تازهای که به شما پیش خواهد آمد به راویان احادیث ما (فقهاء و مجتهدان) رجوع کنید چرا که آنان حجت من بر شما و من حجّت خدا بر آنهایم.
اطلاع امام(ع) به احوال شیعیان
ما بر همه اعمال و اخبار و احوال شما آگاهیم. هیچ امری از اوضاع و احوالتان بر ما پوشیده نمیماند.
امام(ع) همیشه به یاد شیعیان است
ما در هیچ شرایطی از رسیدگی بر وضع شما کوتاهی نکرده همواره به یادتان هستیم اگر غیر این بود مصیبتها و مشکلات پی در پی شما را در میان میگرفت و دشمنان شما را نابود میساختند.
زمان ظهور
موقع ظهور فرج بستگی به اراده خداوند دارد. کسانی که از پیش خود برای آن وقت خاصّی را تعیین میکنند دروغگویند.
وظیفه مردم در زمان غیبت
هر یک از شما باید به گونهای عمل کند که کارهایش او را به محبّت و دوستی ما نزدیک سازد و از تمام اموری که موجب ناراحتی و خشم ماست دوری گزیند.
علت تأخیر ظهور
اگر شیعیان ما (که خداوند توفیق طاعتشان بدهد) در راه انجام پیمانی که بر دوش دارند با یکدیگر همدل میشدند مبارکی و سعادت ملاقات ما با آنها به تأخیر نمیافتاد و سعادت دیدار ما زودتر نصیبشان میشد.
لزوم دعا برای تعجیل فرج
برای زود واقع شدن فرج بسیار دعا کنید همانا فرج شما در همان است.
هدفداری آفرینش
خداوند متعال مردم را بیهوده نیافریده و آنها را بعد از خلق کردن به سر خود رها نساخته است.
جوینده یابنده است
ای انسان اگر خواستار هدایت باشی ارشاد خواهی شد و اگر جستجو کنی پیدا خواهی کرد.
اهمیّت نماز
هیچ چیزی همانند نماز بینی شیطان را به خاک نمیمالد پس نماز بخوان و بینی شیطان را به خاک بمال.
پناه بر خدا از
پناه میبرم به خدا از نابینایی پس از بینایی و از گمراهی پس از هدایت و از رفتارهای هلاکتبار و فتنههای نابودکننده.
انکار امام زمان(ع)
میان خداوند متعال و بندگانش قرابت و خویشاوندی نیست هرکس که وجود مرا انکار نماید او از ما نیست و راه او راه پسر نوح است.
زمین از حجت خالی نخواهد بود
زمین هرگز بدون حجّت الهی نیست منتهی به جهت مصالحی گاهی حجّت الهی آشکار و گاهی در نهان است.
فاطمه(س) الگوی من است
دختر پیامبر اکرم(ص) الگو و سرمشق من است.
مهدی(ع) کیست
منم آخرین حجّت از حجتهای خداوند در روی زمین، منم انتقام گیرنده از دشمنان خدا.
منم مهدی، منم قائم، منم آن انسانی که زمین را از قسط و عدل پر میکند همانگونه که از ظلم و ستم لبریز شده باشد.
وقت آشکار شدن حق
موقعی که خداوند متعال به ما اجازه سخن گفتن با مردم را بدهد، ناحق آشکار گشته باطل نابود خواهد گشت.
ستمگران گمان میکنند که حجّت الهی از بین رفته است، اگر خداوند به ما اجازه سخن گفتن عنایت کند همه شک و تردیدها از بین میرود.
آن روزی که خداوند به ما اجازه دهد و منع خود را از ظاهر شدن ما بردارد و حق را در زیباترین چهرهها و روشنترین نشانهها و واضحترین دلیلها برای مردم نشان خواهیم داد.
فرازهایی از دعاها و زیارتهای امام زمان(عج)
در مجموعه ارزشمند متون روایتی و حدیثی معتبر، دعاها و زیارات زیادی از حضرت مهدی(ع) نقل شده است که در ضمن هر یک از آنها معارف بسیار والایی مورد اشاره قرار میگیرد و در طول تاریخ با هدف گردآوری بخشی از این ادعیه تألیفات کوچک و بزرگی با عنوان «صحیفة المهدی(ع)» تدوین شده است. در این قسمت بخشهایی از برخی از این دعاها جهت آشنایی بیشتر با این گنجینههای عظیم و گرانقدر معرفتی ارائه میگردد.
تسبیح و تنزیه خداوند
پاک و منزه است خداوند به اندازه مخلوقاتش، پاک و منزه است خداوند تا آن گاه که خشنود گردد. پاک و منزه است خداوند به تعداد موجوداتش، پاک و منزه است خداوند به مقدار وزن عرش. حمد و سپاس مخصوص اوست به همان مقدار که بیان شد (یعنی به همان صورت که به تنزیه و تسبیح حدّی نمیتوان قائل شد حمد و سپاس او هم بینهایت است)
درود و صلوات به پیامبر اکرم(ص)
پروردگارا بر محمد(ص) برترین فرستادهات و آخرین پیامبران و حجت به حق الهی درود فرست، کسی که در عالم میثاق و ذرّ برگزیده شده است و از هر آفت و عیبی منزه و پاک است. بر او که امید نجات و شفاعت به اوست و دین خدا بر او واگذار گشته است. بار پروردگارا بنیان او را والا و دلیل و برهانش را محکم و حجّتش را روشن و درجه و منزلتش را بلند و نورش را درخشان گردان.
درود بر اهلبیت(ع)
خداوند درود فرست بر محمّد مصطفی(ص) و علی مرتضی(ع) و فاطمه زهرا(س) و حسن راضی به قضایت و به حسین پاک و برگزیده و به تمام اوصیا و جانشینان بر حقّ پیامبر اکرم(ص)؛ آنها که چراغهای روشنگر تاریکیها و نشانههای هدایت و پرتوهای تقوا و پرهیزگاری و ریسمان و دستگیرههای محکم هدایت و راه مستقیم نجات و رستگاریاند.
دعا برای رفع غصهها
ای نور، ای تدبیر کننده امور، ای برانگزاننده ساکنان قبور، بر محمد(ص) و خاندان پاکش درود فرست و برای من و شیعیانم در مقابل سختیها و مشکلات گشایش و در مقابل غصه و اندوهها رهایی و راحتی عطا فرما و راه را بر ما وسیع گردان و هرآنچه را که موجب گشایش در کار ماست بر ما عنایت کن و ای بزرگوار و کریم بنده نواز، آنچه که تو شایسته آنی بر ما انجام ده.
طلب آمرزش گناهان
پروردگارا، اگر عصیان و کوتاهی از من سر زده است، در بهترین امور در نزد تو، یعنی ایمان به تو اعتقاد به عدم وجود شریک و فرزند برای مطیع و فرمانبردارت هستم. البته این امر منتی است که تو بر من داری نه من بر تو منتی داشته باشم. بارالها، کوتاهیها و نافرمانیهای من هرگز بخاطر تکذیب تو یا خروج از ساحت عبودیت و بندگیت و یا انکار ربوبیّت تو نبوده است. [لذا] اگر مرا در مقابل کوتاهیهایم عذاب کنی ستمگر نیستی و اگر هم مرا مشمول رحمت خود ساخته، بیامرزی تو بخشنده و کریمی [از تو غیر این انتظاری نیست]
دعا برای ظهور
پرورگارا... آن گاه که بر من اجازه ظهور دادی مرا با لشگریانت یاری کن و هرکسی را که به جهت یاری دین تو با من همراهی کند و به جهاد برخیزد، تأیید بفرما و مرا و آنان را در مواجهه با دشمنان و بدخواهان یاری کن و مرا در برپاداشتن احکامت موفق بدار و بر تمام کسانی که حدود احکام تو را زیرپا میگذارند، پیروز ساز و حق را پیروز و باطل را نابود بگردان، زیرا باطل از بین رفتنی است.
دعا برای دوره غیبت
پروردگارا مرا در دین خودت ثابت قدم نگه دار و به طاعت و عبادتت مشغول ساز و دلم را برای ولیامرت نرم و مهربان کن و از آنچه که مخلوقاتت را با آن آزمودهای (آزمایش سخت) معاف بدار و مرا در اطاعت و پیروی از ولیّ امر که او را از مردم نهان ساختهای و او به اذن تو غائب شده و همواره در انتظار امر ظهور تو به سر میبرد، ثابت قدم کن.
دعا برای اصحاب و شیعیان
پروردگارا... به شیعیان و یارانم آنچه را که موجب خوشحالی آنها میشود و به یاری و پشتیبانیشان میافزاید، عنایت کن و ایشان را در حفاظ امن خود قرار بده، به حق رحمت بیمنتهایت ای مهربانترین مهربانان.
زیارت مخصوص برای امیرالمؤمنین(ع) از حضرت مهدی(عج)
سلام بر شاخسار نبوی و درخت تنومند و شکوفای هاشمی که بارور به نبوت و شاداب و سرسبز به امامت است. ای مولای من ای امیرالمؤمنین امروز که روز یکشنبه است و آن مخصوص تو و منسوب به نام توست، من در چنین روزی مهمان و پناهنده توام؛ پس ای سرور و مولای من مرا بپذیر و پناهم ده؛ زیرا تو کریمی و مهماننوازی را دوست داری و بر پناه دادن بندگان خدا مأموری.
امام مهدی(ع) در آیینه ادبیات
الف: شعر
ای که در حُسن کسی همسر و همتای تو نیست جلوه ماه فلک چون رخ زیبای تو نیست
سرو افراخته چون قامت رعنای تو نیست کیست آن کو به جهان واله و شیدای تو نیست
گرچه پنهان نظر روی نکوی تو بود چشم ارباب بصیرت همه سوی تو بود
آتش عشق تو در سینه نهفتن تا کی؟ همه شب از غم هجر تو نخفتن تا کی؟
طعنه زاغیار تو ای یار شنفتن تا کی؟ روی نادیده و اوصاف تو گفتن تا کی؟
چهره بگشای که رخسار تو دیدن دارد سخن از لعل تو ای دوست شنیدن دارد
غلامرضا قدسی مشهدی
ماه شعبان میرسد
مژدهای دل دادگان کان راحت جان میرسد جان برافشانید مشتاقان که جانان میرسد
مژده مهجوران که طی شد دور و صبر و انتظار صبح وصل اینک بِرغمِ شام هجران میرسد
مژده محرومان که میآید، همایون طلعتی کز جمالش رنج و درد و غم به پایان میرسد
مژدهای لب تشنگان رشحه ابر کَرم اینک آن ینبوع عذب آب حیوان میرسد
شاد باشید ای گرفتاران غرقاب بلا زانکه نوح اینک پی تسخیر توفان میرسد
دردمندان بر شما این درد و محنت نوش باد کز نگاهی دردتان اینک به درمان میرسد
تهنیت گویان و پاکوبان برافشانید دست آرزومندان که اینک ماه شعبان میرسد
محمود شاهرخی(جذبه)
سبزترین فصل
زجادههای خطر بوی یاس میآید کسی از آنسوی مرز محال میآید
صدای کیست؟ خدایا درست میشنوم؟ دوباره بوی صدای بلال میآید
مشام جنگل آتش گرفته میسوزد که بوی سوختن از یک نهال میآید
زبس فرشته به تشییع لاله آمد و رفت صدای مبهم برخورد بال میآید
مپرس از دل خود: لالهها چرا رفتند که بوی کافران از این سؤال میآید
بیا و راست بگو، چیست مذهبت ای عشق که خون لاله به چشمت حلال میآید؟
به لحظه لحظه این روزهای سرخ قسم که بوی سبزترین فصل سال میآید
قیصر امین پور
میلاد
دلم با نور امّید است امشب زغم دامن فراچیده است امشب
بشارت باد چاووش سحر را شب میلاد خورشید است امشب
اکبر بهداروند
الفت دیدار
ما حلقه اگر بر در مقصود زدیم از بندگیِ حضرت معبود زدیم
این الفت ما به دوست، امروزی نیست یک عمر دم از مهدی موعود زدیم
محمدعلی مجاهدی(پروانه
آدینه موعود
سحر شد یار بیهمتا نیامد یگانه منجی دلها نیامد
نهاد آدینه را موعود دیدار دوصد آدینه رفت امّا نیامد
عبدالرحیم سعیدراد
وصل تو
ای دوست به وصل تو رسیدن مشکل پا از سر کوی تو کشیدن مشکل
سردادن و وصل تو خریدن آسان جان دادن و روی تو ندیدن مشکل
الهی قمشهای
سرمنزل معشوق
گل بی گِل روی تو تبسم نکند بیعشق تو بلبل ترنّم نکند
آن دل که سر سوزنی از عشق تو یافت سر منزل معشوق دگر گم نکند
تو باز
بیا تا عمر خارستان، سرآید دوباره گل زهر بستان، برآید
بیا و آن خنجر ابروی برکش کژی را خنجر کین، در جگر کش
بیا و آن چشم آهو وش به ما کن غزال بندی دل را رها کن
بیا و در مقدمت جوید سر من زمن هم گر تو خواهی، سر بیفکن
بیا مردن نه چندان خود فزونست از این حالت که هجرت، کنونست
خوشا آن سر که در پای تو افتد به پیش سرو بالای تو افتد
تو بازا هرچه خواهی، خود همان کن مرا آواره آخر زمان کن
اگر جرم است صبر و دوستاری مرا اوّل بکش، گر دوست داری
علی موسوی گرمارودی
مهدی امام منتظر نوباوه خیرالبشر خلق دو عالم سر به سر بر خوان احسانش نگین
مهر از ضیائش ذرّهای، بدر از عطایش بدرهای دریا زجودش قطرهای گردون زکِشش خوشه چین
مرآت ذات کبریا مشکوة انوار هدی منظور بعثت انبیاء مقصود خلق عالمین
امرش قضا حکمش قدر حبّش جنان بغضش سقر خاک رهش زیبد اگر بر طرّه ساید حور عین
دانند قرآن سر به سر بابی زمدحش مختصر اصحاب علم و معرفت ارباب ایمان و یقین
سلطان دین، شاه زمن مالک رقاب مرد و زن دارد به امر ذوالمنن روی زمین زیر نگین
ذاتش به امر دادگر شد منبع فیض بشر خیل ملائک سر به سر در بند الطافش رهین
گر نه وجود اقدسش ظاهر شدی اندر جهان کامل نگشتی دین حقّ از امروز تا روز پسین
ایزد به نامش زد رقم منشور ختم الاوصیاء چونانکه جدّ امجدش گردید ختم المرسلین
امام خمینی(ره)
منقبت حضرت صاحب الامر(ع)
تبسّم تو اگر پای در میانه نهد چمن دگر نکشد بیحساب خنده گل
به غیبت تو چنان قحط سال کام دلست که عندلیب نشد کامیاب خنده گل
بیا به خنده ده آب چمن که بی تو نماند ترشّح مژهای در سحاب خنده گل
زهجر روی تو گل در چمن نمیشکفد بیا بیا و بر افکن نقاب خنده گل
ندیده چشم خرد در بهار شادابی به غیر لعل تو حاضر جواب خنده گل
بهار معجزه شاداب از تبسّم تست چنانکه چهره گلشن زآب خنده گل
رواج سکّه دولت زیُمن نام تو باد چنانکه رونق گلشن زتاب خنده گل
فیاض لاهیجی
در نعمت امام غائب
ای مدنی برقع و مکی نقاب سایه نشین چند بود آفتاب
گر مهی از مهر تو موئی بیار ور گلی از باغ تو بوئی بیار
منتظران را به لب آمد نفس ای زتو فریاد به فریادرس
ملک بر آوای و جان تازه کن هر دو جهان را پرآوازه کن
سکّه تو زن تا امراکم زنند خطبه تو کن تا خطبا دم زنند
ما همه حمیم بیا جان تو باش ما همه موریم سلیمان تو باش
از تو یکی پرده برانداختن وز دو جهان خرقه در انداختن
مغز نظامی که خبر جوی تست زنده دل از غالیه بوی توست
نظامی گنجوی
از نیام غیبتت بیرون در
ای به دستت تیغ تیز ذوالفقار سبزپوش سرزمین انتظار
وارث محراب و خون صبحگاه انعکاس نالههای قعر چاه
وارث دروازههای نیم سوز گریههای صبح و شام و نیم روز
بیفروغت روزهامان تیره ماند چشمها بر آستانات خیر ماند
با حسین از کربلا آغاز کن عقدههای شیعیان را باز کن
چشمها را رخصت پرواز ده بار دیگر عشق را آواز ده
تیغ قهر و انتقام کبریا از نیام غیبتت بیرون درآ
بعد عمری انتظار انتظار در بقیع سینههامان پاگذار
دلاور جعفری
غم مخور ایام هجران رو به پایان میرود پرده از رخسار آن سرو خرامان میرود
وعده دیدار نزدیک است یاران مژده باد روز وصلش میرسد ایام هجران میرود
امام خمینی(ره)
ب: نثر
ـ... مهدی یادگار پیامبران، خلاصه ابراهیم، عصاره محمّد، و زنده کننده سنتهاست. نیمه شعبان، مطلع خورشید فروزان مهدی در ظلمتِ تاریخ است. پیروان قائم آل محمّد همچون او اهل قیام و انقلابند. مهدی(عج) کعبه مقصود و قبله موعود امّتهاست.
غیبت کبری دوره آزمایش منتظرانِ راستین حضرت مهدی(ع) است. وقتی نیمه شعبان میرسد گلواژههای انتظار، ظهور، فرج، حکومت جهانی، قسط و عدل، دیدار و مهدی میشکفد. نیمه شعبان، عید منتظران وراثت زمین برای مستضعفان و شکست سلطههای جباران است. نیمه شعبان افروختن چراغ شوق در دل شیعیان و امید دادن به محرومان است.
ـ از عمق ناپیدای مظلومیّت ما، صدایی آمدنت را وعده میداد. صدا را، عدل خداوندی صلابت میبخشید و مهرِ ربانی گرما میداد و ما هرچه استقامت، از این صدا گرفتیم و هرچه تحمّل، از این نوا دریافتیم در زیر سهمگینترین پنجههای شکنجه تاب میآوردیم که شکنج زلف تو را میدیدیم در کشاکش تازیانهها و چکاچک شمشیرها برق نگاه تو تابمان میداد و صدای گامهای آمدنت توانمان میبخشد. رایحهات که مژده حضور تو را بر دوش میکشید مرهمی بر زخمهای نو به نومان بود و جبر جانهای شکستهمان. دردها همه از آن رو تاب آوردنی بود که تو آمدنی بودی. تحمّل شدائد از آن رو شدنی بود که ظهورت شدنی بود و به تحقق پیوستنی.
ـ آقای ما، امام ما، عشق ما
همه در انتظار توایم، بیا که عشّاق زیر سقف خیمه اسلام در میان شقایق و آلاله، با صفا و بیریا، همچون آب در پی چشمهسار نورانی ولایت، حدیث «عَجِّل عَلی ظُهُورِک» را تلاوت میکنند، بیا و با طلوعت جهان را در حیرت نور بیفشان... بیا و سقف خیمه انتظار را بشکاف و دریچههای ملکوتی دیدار را برایمان بگشای.
نیّره نجّار ششکلانی
ـ گفتند میآیی: گفتند روزی از راه میآیی و آنقدر گفتند و گفتند که من تو را در آمدن خلاصه کردم. تو را مثل یک راز توی نقاشیهای کودکانه خود کشیدم. تو را مثل یک آواز برای تمام عروسکهایم خواندم. تو را لابلای همه آدمهای اطرافم جستم.
ـ... ما پیروان راه هزاران ساله انبیا هستیم و به عهد ازلی خویش با آفریدگار متعال لبیک گفتهایم و برای تحقق آن عصر موعود، عصر عدالت و حاکمیت احکام خدا، قیام کردهایم تا راه تاریخ را به سوی نور بگشاییم و اگر چشم دل باشد خواهد دید که این راه با بالهای ملایک فرش شده است. رایحه ظهور موعود، دل شیفتگان حق را بیتاب کرده و آنان را به صحنه حضور کشانده است. اما مهدی جان! این قرن قرنی است که حق در کره زمین به حاکمیت خواهد رسید آینده در انتظار توست... در میان بیدار دلان سراسر کوه ارض هستند بسا دلدادگانی که به خیل منتظران موعود پیوستهاند. منتظران موعود اهل مبارزهاند و میدانند خلوص عشق موحدین جز به ظهور کامل نفرت از مشرکین و منافقین مُیسّر نخواهد شد. اما از آن فراتر اهل ولایت و اطاعتند و انتظار میکشند تا فرمان چه در رسد...
شهید مرتضی آوینی
ـ... او میآید مثل آفتاب صلوة ظهر، که هیچ ابری جلودار او نیست. در برق نگاهش رازهای پنهان آشکار است. سخاوتی بالاتر از ابر از انگشتان او میتراود، بالاتر از آسمان، آشکارتر از خورشید. ظهور میکند که: خورشید جرقهای است برافروخته از شعلههای نگاهش. او میآید؛ از افقهای مبهم و نامعلوم، از خدا آباد شهر نور، تب ظهورش، به تکبیر نمازهایمان تابیده است؛ غریو مرگ بر شیطان و شیطان بزرگ، بر لبه شمشیر بوسه میزند. او میآید.
صمیمیتر از باران در فصل ترک خوردن زمینهای بایر، در اشتیاق وصلت باغ با جویبار... چشم به راه باش که زمان نزول آیه رحمت چندان نخواهد پایید. به یک چشم به هم زدن ام القری را ستاره باران میکند. سیاهی شب را از دامن سپیده بر میدارد.
ـ... بعثت فرود آمدن نور است در طبیعت. غدیر، تداوم حکومت نور است در زمین. عاشورا، ذبح عظیم است برای نجات دادنِ حکومت نور. و مهدی، انفجار نور است در استغراق ظلمت. هرچه جهان ظلمانیتر گردد و تاریک شود، طلب روشنایی لازمتر و محسوستر خواهد شد. هنگامی که آفاق را ظلمت فرا گیرد نور شناسان نور طلب به پا میخیزند و به بیداری جامعه و آمادهسازی یاران مهدی دست مییازند، تا همه در جستجوی خاور انوار برآیند و تا به طلب «طلعت رشیده» و «غرّه حمیده» بشتابند، و تا دست نیاز به درگاه خدای بینیاز بردارند و آن ذخیره الهی و منجی نهایی را بطلبد... و روزی امواج این واقعه بزرگ در جام خورشید خواهد ریخت و نسیمها از کران تا کران دشتها و آبادیها بر فضای چنان دولتی خواهد وزید.
استاد محمدرضا حکیمی
ـ... مولای من... غیبتت مصیبت است و نبودنت فاجعه. روزی که بیانتظار تو سپری شود روز نیست ظلمات محض است. دست گرم نوازش است، روزی که نباشد، زندگی انجمادی بیش نیست. پر و بال وجودم تنها در امتداد و چشمهای زیبایت باز میشوند و اوج میگیرند. بیتو بودن غیر ممکنترین تصوّر است. حاضرم هزار بار قطعه قطعه شوم ولی به این تصوّر نیندیشم. اشک من تنها برای تو سرازیر میشود و برای درک حضور تو. بیتو چگونه بمانم ای شدّت حضور. ای پیوند خورده با جاودانگی ای تنها سیراب کننده همه تشنگیهایم، رضایت تو... مولا، سخت دلتنگم. چرا ظهورت را بشارت نمیدهی؟ تنها نور جمال تو ظلمات دلتنگی را میشکافد سخت محتاج ظهورت نشستهام تا از پشت کوههای سر به فلک کشیده فراق، بار دیگر نگاهم میهمان شود بر نظاره تو.
علی رضا مختارپور
ـ آن روز که ابرهای سیاه ظلم و فساد آسمان جهان را بپوشاند... قدرتهای اهریمنی جهانخواره پنجههای خود را در گلوی مردم رنجدیده دنیا هرچه بیشتر فرو برند... همه معیارها جز معیار ماده و مادهپرستی از میزان سنجش افکار مردم پنهان گردد... امواج تبلیغاتی نیرومند طاغوتهای شرق و غرب برای تأمین منافع نامشروع خود هرحقی را باطل و هرباطلی را حق جلوه دهد... تازیانه نامهربانیها تنگ نظریها؛ جدائیها تبعیضها و ستمها پشت خلق مستضعف جهان رامجروح سازد در آن لحظه چشمهای پرامیدمان به تو ای مصلح بزرگ جهان دوخته شده است.
از خدایت این توفیق را برای ما بخواه که خود را آن چنان بسازیم از نظر وسعت فکر و اندیشه... که شایستگی شرکت در آن انقلاب بزرگ و جهانیّت را داشته باشیم.
آیةالله مکارم شیرازی
منبع : http://www.hawzah.net/Hawzah
شنبه، اردیبهشت ۰۵، ۱۳۸۸
اشتراک در:
نظرات پیام (Atom)
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر
لطفا نظرات وپیشنهاد هایتان را جهت بهتر شدن مطالب بنویسید